ਸੰਗਰਾਂਦ ਦਾ ਸਿੱਖੀ ਵਿੱਚ ਮਹੱਤਵ
ਸੰਗਰਾਂਦ (ਸੰਕ੍ਰਾਂਤੀ) ਹਰ ਮਹੀਨੇ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਤਾਰੀਖ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਜਦੋਂ ਸੂਰਜ ਇੱਕ ਰਾਸ਼ੀ ਤੋਂ ਦੂਜੀ ਰਾਸ਼ੀ ਵਿੱਚ ਦਾਖਲ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਦਿਨ ਨਵੇਂ ਮਹੀਨੇ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ, ਜਿਸਨੂੰ ਪੁਰਾਣੇ ਸਮਿਆਂ ਤੋਂ ਧਾਰਮਿਕ ਅਤੇ ਆਧਿਆਤਮਿਕ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

ਸੰਗਰਾਂਦ ਅਤੇ ਗੁਰਮਤਿ
ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਵਿੱਚ ਸੰਗਰਾਂਦ ਦੀ ਕੋਈ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਧਾਰਮਿਕ ਪ੍ਰਥਾ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਪਰ ਇਹ ਦਿਨ ਸੰਸਾਰਕ ਤੇ ਆਧਿਆਤਮਿਕ ਵਿਚਾਰਧਾਰਾ ਨੂੰ ਸਮਝਣ ਲਈ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

1. ਗੁਰਬਾਣੀ ਪਾਠ ਅਤੇ ਕੀਰਤਨ
ਸੰਗਰਾਂਦ ਦੇ ਦਿਨ ਗੁਰਦੁਆਰਿਆਂ ਵਿੱਚ ਗੁਰਬਾਣੀ ਦਾ ਅਖੰਡ ਪਾਠ, ਕੀਰਤਨ ਅਤੇ ਕਥਾ ਦਾ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਪ੍ਰਬੰਧ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਸਿੱਖ ਸੰਗਤ ਵੱਡੀ ਗਿਣਤੀ ਵਿੱਚ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸਾਹਿਬ ਜਾ ਕੇ ਸ਼ੁਕਰਾਨਾ, ਅਰਦਾਸ ਤੇ ਲੰਗਰ ਦਾ ਪ੍ਰਬੰਧ ਕਰਦੀ ਹੈ।

2. ਨਵੇਂ ਮਹੀਨੇ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਤੇ ਆਤਮਿਕ ਜੀਵਨ
ਸੰਗਰਾਂਦ ਨਵੇਂ ਮਹੀਨੇ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਆਪਣੇ ਜੀਵਨ ਨੂੰ ਗੁਰਮਤਿ ਅਨੁਸਾਰ ਚਲਾਉਣ ਅਤੇ ਆਤਮਿਕ ਤਰੱਕੀ ਵੱਲ ਧਿਆਨ ਦੇਣ ਦੀ ਪ੍ਰੇਰਣਾ ਮਿਲਦੀ ਹੈ। ਸਿੱਖੀ ਵਿੱਚ ਹਰ ਦਿਨ ਨਵਾਂ ਦਿਨ ਹੈ, ਪਰ ਸੰਗਰਾਂਦ ਨੂੰ ਆਤਮਿਕ ਅਵਲੋਕਨ (Self Reflection) ਲਈ ਇੱਕ ਖਾਸ ਮੌਕਾ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

3. ਗੁਰਬਾਣੀ ਵਿੱਚ ਸੰਗਰਾਂਦ
ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਅਤੇ ਹੋਰ ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬਾਨ ਨੇ ਸਮੇਂ ਦੀ ਮਹੱਤਤਾ ਉੱਤੇ ਬਹੁਤ ਜ਼ੋਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਗੁਰਬਾਣੀ ਸਾਨੂੰ ਸਿਖਾਉਂਦੀ ਹੈ ਕਿ ਅਸੀਂ ਹਰ ਸਮੇਂ ਵਾਹਿਗੁਰੂ ਦੀ ਭਗਤੀ ਤੇ ਚਿੰਤਨ ਕਰੀਏ ਅਤੇ ਸਮੇਂ ਨੂੰ ਬੇਕਾਰ ਨਾ ਗਵਾਈਏ।

ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਵਿੱਚ ਆਉਂਦਾ ਹੈ:
“ਕਾਲੁ ਨ ਆਵੈ ਵੈਲੜੀ ਮਰਣੁ ਨ ਮੂਲਿ ਟਲਾਇ।” (ਅੰਗ 1244)
(ਸਮਾਂ ਮੁੜ ਨਹੀਂ ਆਉਂਦਾ, ਮੌਤ ਨੂੰ ਕਿਸੇ ਵੀ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਟਾਲਿਆ ਨਹੀਂ ਜਾ ਸਕਦਾ।)

ਇਸ ਕਰਕੇ, ਸੰਗਰਾਂਦ ਦੇ ਦਿਨ ਸਿੱਖ ਆਪਣੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਨੂੰ ਆਤਮਿਕ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਪਰਖਣ ਅਤੇ ਨਵੇਂ ਅਧਿਕਾਰਾਂ ਤੇ ਸੋਚ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਸਮਾਂ ਲੈਂਦੇ ਹਨ।

ਸਿੱਖ ਸਮਾਜ ਵਿੱਚ ਸੰਗਰਾਂਦ ਦੀ ਪ੍ਰਥਾ
ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸਾਹਿਬਾਂ ਵਿੱਚ ਸਮਾਗਮ – ਸੰਗਰਾਂਦ ਦਿਨ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਸ੍ਰੀ ਅਖੰਡ ਪਾਠ ਸਾਹਿਬ ਦੀ ਸੰਪੂਰਨਤਾ, ਕੀਰਤਨ, ਭਾਸ਼ਣ ਅਤੇ ਲੰਗਰ ਦਾ ਪ੍ਰਬੰਧ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਧਰਮਕਥਾ ਤੇ ਆਤਮਿਕ ਚਿੰਤਨ – ਸੰਗਤ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਦੀ ਬਾਣੀ ਦੀ ਵਿਅਖਿਆ ਸੁਣਦੀ ਹੈ ਤੇ ਆਪਣੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਵਿੱਚ ਸੁਧਾਰ ਕਰਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰਦੀ ਹੈ।
ਦਾਨ-ਪੁੰਨ ਤੇ ਲੰਗਰ ਸੇਵਾ – ਕੁਝ ਸਿੱਖ ਪਰਿਵਾਰ ਗਰੀਬਾਂ ਦੀ ਮਦਦ, ਸੇਵਾ-ਸਿਮਰਨ ਅਤੇ ਗੁਰੂ ਘਰ ਵਿੱਚ ਭੇਟਾ ਪਾਉਂਦੇ ਹਨ।
ਸਿੱਖੀ ਵਿੱਚ ਸੰਗਰਾਂਦ ਦਾ ਅਸਲ ਅਰਥ
ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਵਿੱਚ ਸੰਗਰਾਂਦ ਨੂੰ ਕਿਸੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਤਿਉਹਾਰ ਵਜੋਂ ਨਹੀਂ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ, ਪਰ ਇਹ ਆਤਮਿਕ ਉਤਸ਼ਾਹ, ਨਵੇਂ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਅਤੇ ਗੁਰਮਤਿ ਵਿਚਾਰਧਾਰਾ ਲਈ ਇੱਕ ਯਾਦਗਾਰ ਦਿਨ ਹੈ।

ਸਿੱਖੀ ਅਸੀਂ ਕਿਸੇ ਵੀ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਦਿਨ ਦੀ ਉਪਾਸਨਾ ਕਰਨ ਦੀ ਬਜਾਏ ਹਰ ਦਿਨ ਨਵੇਂ ਜਨਮ ਵਾਂਗ ਜੀਵਨ ਜੀਊਣ ਤੇ ਧਿਆਨ ਦਿੰਦੀ ਹੈ।
“ਪਹਿਲਾ ਮਰਣੁ ਕਬੂਲਿ ਜੀਵਣ ਕੀ ਛਡਿ ਆਸ।” (ਅੰਗ 1102)
(ਪਹਿਲਾਂ ਆਪਣੀ ਅਹੰਕਾਰ ਅਤੇ ਮਾਇਆਕਾਰੀ ਇੱਛਾਵਾਂ ਨੂੰ ਮਾਰੋ, ਤਾਂ ਕਿ ਅਸਲ ਜੀਵਨ ਦੀ ਸਮਝ ਆ ਸਕੇ।)

ਨਿਸ਼ਕਰਸ਼
ਸੰਗਰਾਂਦ ਸਿੱਖੀ ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਧਾਰਮਿਕ ਤਿਉਹਾਰ ਨਹੀਂ, ਪਰ ਇਸ ਦਿਨ ਗੁਰਬਾਣੀ ਪਾਠ, ਆਤਮਿਕ ਚਿੰਤਨ ਅਤੇ ਸੰਗਤ ਨਾਲ ਮਿਲ ਕੇ ਲੰਗਰ ਦੀ ਸੇਵਾ ਕਰਨ ਦੀ ਪ੍ਰਥਾ ਬਣ ਚੁੱਕੀ ਹੈ। ਇਹ ਦਿਨ ਆਪਣੇ ਆਤਮਿਕ ਜੀਵਨ ਦੀ ਆਗਿਆ ਪਾਉਣ, ਨਵੇਂ ਸੰਕਲਪ ਬਣਾਉਣ ਅਤੇ ਗੁਰਮਤਿ ਰਾਹ ਤੇ ਤੁਰਨ ਲਈ ਉਤਸ਼ਾਹ ਦਿੰਦਾ ਹੈ।