December | 2023 | Sikh Nama – Daily Hukamnama | Page 16

धनासरी महला ५ घरु १२ ੴ सतिगुर प्रसादि ॥ बंदना हरि बंदना गुण गावहु गोपाल राइ ॥ रहाउ ॥ वडै भागि भेटे गुरदेवा ॥ कोटि पराध मिटे हरि सेवा ॥१॥ चरन कमल जा का मनु रापै ॥ सोग अगनि तिसु जन न बिआपै ॥२॥ सागरु तरिआ साधू संगे ॥ निरभउ नामु जपहु हरि रंगे ॥३॥ पर धन दोख किछु पाप न फेड़े ॥ जम जंदारु न आवै नेड़े ॥४॥ त्रिसना अगनि प्रभि आपि बुझाई ॥ नानक उधरे प्रभ सरणाई ॥५॥१॥५५॥

अर्थ :राग धनासरी, घर १२ में गुरू अर्जन देव जी की बाणी। अकाल पुरख एक है और सतिगुरू की कृपा द्वारा मिलता है हे भाई! परमात्मा को सदा नमस्कार करा करो, प्रभू पातिश़ाह के गुण गाते रहो ॥ रहाउ ॥ हे भाई! जिस मनुष्य को बड़ी किस्मत से गुरू मिल जाता है, (गुरू के द्वारा) परमात्मा की सेवा-भगती करने से उस के करोड़ों पाप मिट जाते हैं ॥१॥ हे भाई! जिस मनुष्य का मन परमात्मा के सुंदर चरणों (के प्रेम-रंग) में रंग जाता है, उस मनुष्य ऊपर चिंता की आग ज़ोर नहीं पा सकती ॥२॥ हे भाई! गुरू की संगत में (नाम जपने की बरकत से) संसार-समुँद्र से पार निकल जाते हैं। प्रेम से निरभउ प्रभू का नाम जपा करो ॥३॥ हे भाई! (सिमरन का सदका) पराए धन (आदि) के कोई अैब पाप मंदे कर्म नहीं होते, भयानक यम भी नज़दीक नहीं आते (मौत का डर नहीं लगता, आत्मिक मौत नज़दीक़ नहीं आती ॥४॥ हे भाई! (जो मनुष्य प्रभू के गुण गाते हैं) उन की तृष्णा की आग प्रभू ने आप बुझा दी है। हे नानक जी! प्रभू की श़रण पड़ कर (अनेकों जीव तृष्णा की आग में से) बच निकलते हैं ॥५॥१॥५५॥

ਅੰਗ : 683

ਧਨਾਸਰੀ ਮਹਲਾ ੫ ਘਰੁ ੧੨ ੴ ਸਤਿਗੁਰ ਪ੍ਰਸਾਦਿ ॥ ਬੰਦਨਾ ਹਰਿ ਬੰਦਨਾ ਗੁਣ ਗਾਵਹੁ ਗੋਪਾਲ ਰਾਇ ॥ ਰਹਾਉ ॥ ਵਡੈ ਭਾਗਿ ਭੇਟੇ ਗੁਰਦੇਵਾ ॥ ਕੋਟਿ ਪਰਾਧ ਮਿਟੇ ਹਰਿ ਸੇਵਾ ॥੧॥ ਚਰਨ ਕਮਲ ਜਾ ਕਾ ਮਨੁ ਰਾਪੈ ॥ ਸੋਗ ਅਗਨਿ ਤਿਸੁ ਜਨ ਨ ਬਿਆਪੈ ॥੨॥ ਸਾਗਰੁ ਤਰਿਆ ਸਾਧੂ ਸੰਗੇ ॥ ਨਿਰਭਉ ਨਾਮੁ ਜਪਹੁ ਹਰਿ ਰੰਗੇ ॥੩॥ ਪਰ ਧਨ ਦੋਖ ਕਿਛੁ ਪਾਪ ਨ ਫੇੜੇ ॥ ਜਮ ਜੰਦਾਰੁ ਨ ਆਵੈ ਨੇੜੇ ॥੪॥ ਤ੍ਰਿਸਨਾ ਅਗਨਿ ਪ੍ਰਭਿ ਆਪਿ ਬੁਝਾਈ ॥ ਨਾਨਕ ਉਧਰੇ ਪ੍ਰਭ ਸਰਣਾਈ ॥੫॥੧॥੫੫॥

ਅਰਥ: ਰਾਗ ਧਨਾਸਰੀ, ਘਰ ੧੨ ਵਿੱਚ ਗੁਰੂ ਅਰਜਨ ਦੇਵ ਜੀ ਦੀ ਬਾਣੀ ਅਕਾਲ ਪੁਰਖ ਇੱਕ ਹੈ ਅਤੇ ਸਤਿਗੁਰੂ ਦੀ ਕਿਰਪਾ ਨਾਲ ਮਿਲਦਾ ਹੈ। ਹੇ ਭਾਈ! ਪਰਮਾਤਮਾ ਨੂੰ ਸਦਾ ਨਮਸਕਾਰ ਕਰਿਆ ਕਰੋ, ਪ੍ਰਭੂ ਪਾਤਿਸ਼ਾਹ ਦੇ ਗੁਣ ਗਾਂਦੇ ਰਹੋ ॥ ਰਹਾਉ ॥ ਹੇ ਭਾਈ! ਜਿਸ ਮਨੁੱਖ ਨੂੰ ਵੱਡੀ ਕਿਸਮਤ ਨਾਲ ਗੁਰੂ ਮਿਲ ਪੈਂਦਾ ਹੈ, (ਗੁਰੂ ਦੀ ਰਾਹੀਂ) ਪਰਮਾਤਮਾ ਦੀ ਸੇਵਾ-ਭਗਤੀ ਕਰਨ ਨਾਲ ਉਸ ਦੇ ਕ੍ਰੋੜਾਂ ਪਾਪ ਮਿਟ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ॥੧॥ ਹੇ ਭਾਈ! ਜਿਸ ਮਨੁੱਖ ਦਾ ਮਨ ਪਰਮਾਤਮਾ ਦੇ ਸੋਹਣੇ ਚਰਨਾਂ (ਦੇ ਪ੍ਰੇਮ-ਰੰਗ) ਵਿਚ ਰੰਗਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਉਸ ਮਨੁੱਖ ਉਤੇ ਚਿੰਤਾ ਦੀ ਅੱਗ ਜ਼ੋਰ ਨਹੀਂ ਪਾ ਸਕਦੀ ॥੨॥ ਹੇ ਭਾਈ! ਗੁਰੂ ਦੀ ਸੰਗਤਿ ਵਿਚ (ਨਾਮ ਜਪਣ ਦੀ ਬਰਕਤਿ ਨਾਲ) ਸੰਸਾਰ-ਸਮੁੰਦਰ ਤੋਂ ਪਾਰ ਲੰਘ ਜਾਈਦਾ ਹੈ। ਪ੍ਰੇਮ ਨਾਲ ਨਿਰਭਉ ਪ੍ਰਭੂ ਦਾ ਨਾਮ ਜਪਿਆ ਕਰੋ ॥੩॥ ਹੇ ਭਾਈ! (ਸਿਮਰਨ ਦਾ ਸਦਕਾ) ਪਰਾਏ ਧਨ (ਆਦਿਕ) ਦੇ ਕੋਈ ਐਬ ਪਾਪ ਮੰਦੇ ਕਰਮ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੇ, ਭਿਆਨਕ ਜਮ ਭੀ ਨੇੜੇ ਨਹੀਂ ਢੁਕਦਾ (ਮੌਤ ਦਾ ਡਰ ਨਹੀਂ ਵਿਆਪਦਾ, ਆਤਮਕ ਮੌਤ ਨੇੜੇ ਨਹੀਂ ਆਉਂਦੀ) ॥੪॥ ਹੇ ਭਾਈ! (ਜੇਹੜੇ ਮਨੁੱਖ ਪ੍ਰਭੂ ਦੇ ਗੁਣ ਗਾਂਦੇ ਹਨ) ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਤ੍ਰਿਸ਼ਨਾ ਦੀ ਅੱਗ ਪ੍ਰਭੂ ਨੇ ਆਪ ਬੁਝਾ ਦਿੱਤੀ ਹੈ। ਹੇ ਨਾਨਕ ਜੀ! ਪ੍ਰਭੂ ਦੀ ਸਰਨ ਪੈ ਕੇ (ਅਨੇਕਾਂ ਜੀਵ ਤ੍ਰਿਸ਼ਨਾ ਦੀ ਅੱਗ ਵਿਚੋਂ) ਬਚ ਨਿਕਲਦੇ ਹਨ ॥੫॥੧॥੫੫॥

ਬੰਦਾ ਸਿੰਘ ਬਹਾਦਰ ਨੂੰ ਸ਼ਹੀਦ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਜਦ ਸਿੰਘਾਂ ਦੀ ਵਾਰੀ ਆਈ ਤਾਂ ਫਰੁਖਸ਼ੀਅਰਨੇ ਕਿਹਾ, ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚ ਮੈ ਇੱਕ ਬਾਜ਼ ਸਿੰਘ ਨਾ ਸੁਣਿਆ ਹੈ, ਉਸ ਨੂੰ ਪੇਸ਼ ਕਰੋ.
ਸਿਪਾਹੀ ਬਾਜ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਸੰਗੀਨਾਂ ਦੀ ਛਾਂ ਹੇਠ ਬਾਦਸ਼ਾਹ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਲੈ ਕੇ ਆਏ,
ਫਰੁਖਸੀਅਰ ਨੇ ਬਾਜ ਸਿੰਘ ਵੱਲ ਤੱਕਿਆ ਤੇ ਵਿਅੰਗ ਨਾਲ ਕਿਹਾ, ਸੁਣਿਆ ਤੂੰ ਬਹੁਤ ਬਹਾਦਰ ਹੈਂ, ਮਰਨ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾ ਕੋਰੀ ਬਹਾਦਰੀ ਤਾਂ ਦਿਖਾ ਜਾ ।ਸਿੰਘ ਨਿਝੱਕ ਹੋ ਕੇ ਬੋਲਿਆ, ਬਹਾਦਰੀ ਕੋਈ ਜਾਦੂ ਨਹੀ ਹੈ, ਜੋ ਮੈ ਸੰਗਲਾਂ ਚ ਬੱਧਾ ਹੋਇਆ ਦਿਖਾਵਾਂ, ਮੇਰੇ ਸੰਗਲ ਖੁਲਵਾ, ਫਿਰ ਤੇਰੇ ਦਿਲੀ ਇੱਛਾ ਵੀ ਪੂਰੀ ਕਰ ਦਵਾਂਗਾ ।
ਬਾਦਸ਼ਾਹ ਨੇ ਖੋਲਣ ਦਾ ਹੁਕਮ ਦਿਤਾ. ਸਿਪਾਹੀਆ ਨੇ ਗਲੇ ਦਾ ਭਾਰੀ ਤੌਕ ਤੇ ਪੈਰਾਂ
ਦੀਆ ਬੇੜੀਆ ਖੋਲਕੇ ਹੱਥਾਂ ਦੀ ਅਜੇ ਇੱਕੋ ਹਥਕੜੀ ਖੋਲੀ ਸੀ ਕਿ ਬਾਜ ਸਿੰਘ ਨੇ #ਜੋਰ ਮਾਰ ਕੇ ਹਥਕੜੀਆ ਵਾਲਾ ਸੰਗਲ ਸਿਪਾਹੀਆ ਹੱਥੋਂ #ਖੋਹ ਕੇ, ਬਿਜਲੀ ਦੀ ਫੁਰਤੀ ਨਾਲ ਐਸੀ ਮਾਰ ਕੀਤੀ ਸਿਪਾਹੀਆ ਨੂੰ #ਸੁਰਤ ਹੀ ਨਹੀ ਲੈਣ ਦਿਤੀ, ਤਿੰਨ ਥਾਂ ਤੇ ਹੀ ਮਾਰ ਦਿਤੇ ਅਤੇ ਕੁਝ ਅੱਧਮੋਏ ਹੋ ਗਏ, ਜਦੋਂ ਸਿੰਘ ਨੇ ਕਹਿਰ ਭਰੀਆ ਨਜਰਾਂ ਵਲ ਬਾਦਸ਼ਾਹ ਵਲ ਤੱਕਿਆ, ਤਾਂ ਉਹ ਭੈਭੀਤ ਹੋ ਕੇ ਨੱਠ ਕੇ ਦੂਰ ਜਾ ਖਲੋਤਾ ਤੇ ਚਿਲਾਇਆ, ਖਤਮ ਕਰੋ ਇਸ ਕਾਫਿਰ ਕੋ।
ਸਿਪਾਹੀਆਂ ਨੇ ਤੀਰਾਂ ਤੇ ਗੋਲੀਆ ਦੀ ਬੁਛਾੜ ਕਰ ਦਿਤੀ, ਬਾਜ ਸਿੰਘ ਦਾ ਸਾਰਾ ਸਰੀਰ ਛਾਨਣੀ ਹੋ ਗਿਆ । ਉਹ ਖਲੋਤਾ ਹੀ ਸ਼ਹੀਦ ਹੋ ਕੇ ਧਰਤ ਤੇ ਡਿਗਾ ਤੇ ਬਾਕੀ ਸਿੰਘਾਂ ਨੇਜੈਕਾਰਾ ਗਜਾ ਦਿਤਾ.
” ਬੋਲੇ ਸੋ ਨਿਹਾਲ ਸਤ ਸ੍ਰੀ ਅਕਾਲ ”
ਇੰਨੇ ਦਿਨਾਂ ਤੋਂ ਭੁੱਖੇ ਭਾਣੇ ਸਿੰਘ ਨੇ ਬਾਦਸ਼ਾਹ ਨੂੰ ਐਸਾ ਬਹਾਦਰੀ ਦਾ ਜੌਹਰ ਦਿਖਾਇਆ ਕਿ ਬਾਦਸ਼ਾਹ ਦੀ ਫੌਜ ਨੂੰ ਭਾਜੜ ਪੈ ਗਈਆਂ।

ਬੰਦੇ ਖਾਣੀ….. ਪਿੰਡ ਛੱਡਣਾ ਮਨਜ਼ੂਰ ਨਹੀਂ ਸੀ ਸੋ ਜਾਨ ਬਚਾਉਣ ਦਾ ਮਾਰਾ ਬਟਵਾਰੇ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਤਿਲਕ ਰਾਜ ਪਾਕਸਤਾਨ ‘ਚ ਰਹਿਕੇ ਅਬਦੁਲ ਰਹੀਮ ਹੋ ਗਿਆ। ਹੁੰਦਾ ਏ ਏਦਾਂ ਅਕਸਰ ਬਹੁਗਿਣਤੀ ਦਾ ਦਾਬਾ ਚੱਲ ਜਾਂਦਾ ਏ।
ਕਿੰਨੇ ਈ ਚਾਚੇ-ਤਾਏ ਸਨ ਤੇ ਅਗਾਂਹ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਬਾਲ਼-ਬੱਚੇ, ਤਕਰੀਬਨ ਤੀਹ-ਪੈਂਤੀ ਜੀਅ। ਨਿੱਕੇ-ਮੋਟੇ ਮੇਲੇ ਜਿੰਨੀ ਰੌਣਕ ਤਾਂ ਘਰੇ ਅੱਠੋ-ਪਹਿਰ ਲੱਗੀ ਰਹਿੰਦੀ ਸੀ। ਬਟਵਾਰੇ ਨੇ ਦੇਸ ਤਾਂ ਵੰਡਿਆ ਈ ਟੱਬਰ ਵੀ ਵੰਡ ਘੱਤੇ। ਅੱਧੇ ਤੋਂ ਵੱਧ ਜੀਆਂ ਨੇ ਹਿੰਦੋਸਤਾਨ ਨੂੰ ਚਾਲੇ ਪਾ ਦਿੱਤੇ ਤੇ ਦਰਜਨ ਕੁ ਪਿੱਛਾਂਹ ਰਹਿ ਗਏ।
ਫੇਸਬੁੱਕ, ਵੱਟਸਐਪ, ਯੂਟਿਊਬ ਊਂ ਤਾਂ ਨਿਰਾ ਟੈਮ ਬਰਬਾਦ ਆ ਪਰ ਜਿਹੜੇ ਇਹਨਾਂ ਨੇ ਮੁੱਦਤਾਂ ਦੇ ਵਿੱਛੜੇ ਮਰਨ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਇੱਕ ਵਾਰ ਮਿਲਾ ਦਿੱਤੇ ਨੇ ਉਹਤੋਂ ਵੱਡਾ ਪੁੰਨ ਦਾ ਕੰਮ ਵੀ ਨਹੀਂ ਹੋ ਸਕਦਾ।
ਸੱਤਰ ਵਰ੍ਹਿਆਂ ਬਾਅਦ ਬਿਲਕੁਲ ਉਸੇ ਦਿਨ ਜਿਸ ਦਿਨ ਵਿੱਛੜੇ ਸਨ ਆਪਣੇ ਚਾਚੇ ਦੀ ਕੁੜੀ ਜਮਨਾ ਨਾਲ਼ ਫ਼ੋਨ ‘ਤੇ ਗੱਲ ਕਰਦਿਆਂ ਤਿਲਕ ਰਾਜ ਬਨਾਮ ਅਬਦੁਲ ਰਹੀਮ ਰਾਮ-ਰਾਮ ਦੀ ਜਗ੍ਹਾ ਸਲਾਮ ਕਹਿ ਬੈਠਾ।
“ਭਾਊ, ਕੀ ਹਾਲ਼ ਏ ਤੇਰਾ? ਤੂੰ ਮਜਬ ਬਦਲ ਕੇ ਕਿਤੇ ਆਪਣੀ ਭੈਣ ਜਮਨਾ ਨੂੰ ਭੁੱਲ ਤਾਂ ਨਈਂ ਗਿਆ।”
ਪੌਣੀ ਸਦੀ ਬਾਅਦ ਭੈਣ ਦੇ ਦਰਸ਼ਨ ਕਰਕੇ ਹੁਬਕੀਂ ਰੋਂਦਾ ਅਬਦੁਲ ਕਹਿੰਦਾ, “ਭੈਣ ਮੇਰੀਏ, ਬਿਨ ਦਰਵਾਜਿਉਂ ਚੁਗਾਠਾਂ ਬਣਕੇ ਰਹਿ ਗਏ ਆਂ!”
ਜਮਨਾ ਤੋਂ ਵੀ ਅੱਥਰੂ ਤੇ ਲੇਰਾਂ ਡੱਕੀਆਂ ਨਾ ਜਾਣ, ਵਿੱਚੇ ਕਹੀ ਜਾਵੇ, “ਮਨ ‘ਤੇ ਨਾ ਲਾ, ਮੇਰਾ ਭਰਾ। ਡਾਢਿਆਂ ਅੱਗੇ ਜ਼ੋਰ ਨਈਂ ਚੱਲਦੇ ਹੁੰਦੇ! ਤੈਨੂੰ ਯਾਦ ਏ ਜਦੋਂ ਓਸ ਕਾਲ਼ੀ-ਬੋਲ਼ੀ ਰਾਤ ਨੂੰ ਅਸੀਂ ਵੱਸਦੇ ਘਰਾਂ ਨੂੰ ਜੰਦਰੇ ਮਾਰ ਕੇ ਤੁਰੇ ਸਾਂ ਤੇ ਤੁਸੀਂ ਮਗਰ ਰਹਿ ਗਏ ਸਾਂ, ਉਸੇ ਰਾਤ ਰਾਹ ‘ਚ ਅੰਮਾਂ, ਆਪਣੀ ਦਾਦੀ ਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਗੀ ਸੀ, ਸੰਸਕਾਰ ਵੀ ਨੀ ਕੀਤਾ ਗਿਆ, ਰੋਹੀਆਂ ‘ਚ ਕਰੀਰਾਂ ਦੇ ਓਲ੍ਹੇ ਚਾਦਰ ਉੱਤੇ ਪਾ ਕੇ ਅੱਗੇ ਤੁਰ ਪਏ ਸਾਂ, ਪਤਾ ਨਈਂ ਕੀ ਹੋਇਆ ਓਵੇਗਾ ਮਗਰੋਂ। ਕਈ ਦਿਨ ਭੁੱਖਣ-ਭਾਣੇ, ਧਿਆਏ ਦਿਨ ਵੇਲ਼ੇ ਕਮਾਦਾਂ ‘ਚ ਲੁਕਦੇ ਤੇ ਰਾਤ ਵੇਲ਼ੇ ਤੁਰਦੇ ਅੰਤ ਸਹੀ-ਸਲਾਮਤ ਅੰਬਰਸਰ ਪਹੁੰਚੇ ਸਾਂ!”
“ਅੰਮਾਂ ਕਿੰਨੀ ਹੱਥਾਂ ਦੀ ਦਾਨੀ ਤੇ ਸੱਤ ਬੇਗਾਨੇ ਨਾਲ਼ ਵੀ ਦ੍ਰੈਤ ਨਾ ਕਰਨ ਵਾਲ਼ੀ ਬੁੜ੍ਹੀ ਸੀ, ਪਤਾ ਨਈਂ ਉੱਪਰ ਵਾਲ਼ੇ ਨੂੰ ਕੀ ਮਨਜ਼ੂਰ ਏ! ਅਸਾਂ ਵੀ ਲੁਕ-ਲੁਕ ਕੇ ਜਾਨ ਬਚਾਈ। ਤੈਨੂੰ ਯਾਦ ਏ ਤਾਇਆ ਚੌਧਰੀ ਫ਼ਰਜੰਦ ਜੋ ਭਾਈਏ ਹੁਰਾਂ ਦਾ ਯਾਰ ਹੁੰਦਾ ਸੀ, ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਹਵੇਲੀ ‘ਚ ਲੁਕਾਕੇ ਰੱਖਿਆ। ਮਹੌਲ ਸ਼ਾਂਤ ਹੋਣ ‘ਤੇ ਘਰੇ ਜਾਣ ਦਿੱਤਾ, ਰੱਬ ਸੁਰਗਾਂ ‘ਚ ਵਾਸਾ ਕਰੇ।”
“ਸਾਨੂੰ ਤਾਂ ਬੱਸ, ਆਹੀ ਦੁੱਖ ਮਾਰ ਗਏ। ਤੈਨੂੰ ਯਾਦ ਏ ਨਾ ਆਪਾਂ ਨਿੱਕੇ ਹੁੰਦੇ ਦਵਾਲ਼ੀ ‘ਤੇ ਲੱਛਮੀਂ ਮਾਤਾ ਦੀ ਪੂਜਾ ਕਰਦੇ ਹੁੰਦੇ ਸੀ, ਜਨਮਸ਼ਟਮੀਂ ‘ਤੇ ਝਾਈ ਪੂੜੇ ਪਕਾਇਆ ਕਰਦੀ ਸੀ, ਉਹੋ ਜਹੀ ਗੱਲ ਨਈਂ ਬਣੀ ਕਦੇ ਇੰਦੋਸਤਾਨ ਆ ਕੇ?”
“ਉਹ ਜਮਾਨੇ ਕਿਵੇਂ ਭੁੱਲ ਸਕਦੇ ਆ, ਹੁਣ ਆਲ਼ਿਆਂ ਨੂੰ ਏਹ ਵੀ ਕਿੱਥੇ ਪਤਾ ਹੋਣੈਂ ਸਾਡੇ ਪਿਉਆਂ ਦੇ ਸੱਤ ਹਲ਼ ਚੱਲਦੇ ਸੀ। ਜਮਨਾ, ਤੈਨੂੰ ਆਪਣਾ ਅੰਦਰਲਾ ਘਰ ਯਾਦ ਏ?”
“ਕਦੇ ਉਹ ਕੰਧਾਂ-ਕੰਧੋਲ਼ੀਆਂ ਭੁੱਲਦੀਆਂ ਨੇ ਲੁਕਣ-ਮੀਟੀ ਖੇਡਦਿਆਂ ਜਿੰਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਓਹਲੇ ਲੁਕੇ ਹੋਈਏ! ਚਰਨੋਂ ਨੈਣ ਨਾਲ਼ ਆਪਣੀ ਬਾਹਰਲੀ ਕੰਧ ਲਿੱਪਦੀ ਮੈਂ ਪੌੜੀ ਤੋਂ ਡਿੱਗ ਪਈ ਸਾਂ, ਮਸਾਂ ਈ ਬਾਂਹ ਟੁੱਟਣੋਂ ਬਚੀ ਸੀ।…

ਏਧਰ ਸਾਡੀ ਗੁਆਂਢਣ ਏ ਰਾਜੋ, ਮੁਸਲਮਾਨਾਂ ਦੀ ਕੁੜੀ ਏ, ਰਜੀਆ ਨਾਂ ਸੀ, ਜਦੋਂ ਆ ਜਾਂਦੀ ਏ ਦੁੱਖੜੇ ਛੇੜ ਲੈਂਦੀ ਏ, ਫਿਰ ਜ਼ਖ਼ਮ ਰਿਸ ਪੈਂਦੇ ਨੇ।”
“ਤੈਨੂੰ ਯਾਦ ਹੋਣੈਂ ਤਾਏ ਦੁਰਗਾ ਦਾਸ ਦਾ ਵੱਡਾ ਮੁੰਡਾ ਰਾਮ ਦਿਆਲ, ਉਹ ਵੀ ਪਿੱਛੇ ਰਹਿਕੇ ਮੁਸਲਮਾਨ ਹੋ ਗਿਆ ਸੀ, ਮਰਨ ਕਿਨਾਰੇ ਏ, ਕਦੇ-ਕਦਾਈਂ ਹਾਲ਼-ਚਾਲ਼ ਪੁੱਛਣ ਚਲਿਆ ਜਾਂਦਾ ਆਂ। ਕਹਿੰਦਾ ਏ,’ ਕੀ ਵੱਟਿਆ ਏਥੇ ਰਹਿਕੇ, ਅੱਧੇ ਰਹਿਗੇ, ਏਦੂੰ ਤਾਂ ਉਦੋਂ ਈ ਮਰ ਜਾਂਦੇ ਤੇ ਘਾਣੀ ਮੁੱਕ ਜਾਂਦੀ, ਹੁਣ ਨਾ ਮਰਿਆਂ ‘ਚ ਨਾ ਜਿਊਂਦਿਆਂ ‘ਚ!’ ਤੇ ਗੱਲਾਂ ਕਰਦਾ ਭੁੱਬਾਂ ਮਾਰ ਰੋ ਪੈਂਦਾ ਏ।”
“ਭਾਊ, ਛੇਕੜਲੇ ਵੇਲ਼ੇ ਬੰਦੇ ਕੋਲ਼ ਯਾਦਾਂ ਤੋਂ ਸਿਵਾ ਹੋਰ ਕੁਝ ਨਈਂ ਰਹਿ ਜਾਂਦੈ। ਮਾਪੇ ਤੇ ਨਾਲ਼ ਦੇ ਜੰਮੇ-ਜਾਏ ਯਾਦ ਆਉਂਦੇ ਆ!”
“ਮੁਸਲਮਾਨ ਹੋਣ ਤੇ ਤੈਨੂੰ ਮੇਰੇ ਤੋਂ ਨਫ਼ਰਤ ਜਹੀ ਤਾਂ ਨੀਂ ਹੋ ਰਈ?”
“ਨਾ ਭਾਊ, ਏਹ ਤੂੰ ਕੀ ਆਖਿਆ? ਡਾਢਿਆਂ ਅੱਗੇ ਜ਼ੋਰ ਨਈਂ ਚੱਲਦੇ ਹੁੰਦੇ! ਫੇਰ ਕੀ ਏ ਖ਼ੂਨ ਤਾਂ ਸਾਡਾ ਇੱਕ ਏ ਨਾ! ਖ਼ੂਨ ਮਾਰ ਕਰਦਾ ਹੁੰਦੈ! ਹੋਰ ਮੇਰੀ ਭਰਜਾਈ ਤੇ ਭਤੀਜੇ-ਭਤੀਜੀਆਂ ਬਾਰੇ ਦੱਸ।”
“ਰੱਬ ਦੀ ਬੰਦੀ ਏ ਜੇ ਮੈਂ ਅੰਦਰ ਵੜਕੇ ਕਦੇ-ਕਦਾਈਂ ਹਨੂੰਮਾਨ ਚਲੀਸਾ ਪੜ੍ਹ ਲੈਂਦਾ ਵਾਂ ਤਾਂ ਕੋਈ ਭੈੜ ਨਈਂ ਮੰਨਦੀ ਉਹ! ਦੇਸ ਰਾਜ ਤੇ ਬਲਦੇਵ ਰਾਜ ਬਾਰੇ ਦੱਸ।”
“ਓਧਰ ਪ੍ਰਵਾਰ ਇੱਕ-ਜੁੱਟ ਸੀ, ਬਰਕਤਾਂ ਸੀ ਸਾਂਝੇ ਘਰ ‘ਚ। ਏਧਰ ਆ ਕੇ ਸਾਰੇ ਖੇਰੂੰ-ਖੇਰੂੰ ਹੋ ਗਏ, ਕੋਈ ਕਿਤੇ ਵਸ ਗਿਆ ਤੇ ਕੋਈ ਕਿਤੇ। ਕੋਈ ਕਿਸੇ ਪਿੰਡ ‘ਚ ਰਹਿਣ ਲੱਗ ਪਿਆ ਤੇ ਕੋਈ ਸ਼ਹਿਰ। ਝੋਰੇ ਮਾਰ ਗਏ ਸਭ ਨੂੰ, ਸਾਰੇ ਮਰ-ਮੁੱਕ ਗਏ, ਮੈਂ ਈ ਬਚੀ ਆਂ ਸਾਰੇ ਭੈਣ-ਭਰਾਵਾਂ ‘ਚੋਂ, ਨਦੀ ਕਿਨਾਰੇ ਰੁੱਖੜਾ!”
“ਕੱਖ ਨਾ ਰਵੇ ਕਾਫ਼ਰਾਂ ਦਾ ਜਿੰਨ੍ਹਾਂ ਕਰਕੇ ਏਹ ਸਭ ਹੋਇਐ, ਜੀਆਂ ਦੇ ਜੀਅ ਆਪਣੇ ਟੱਬਰਾਂ ਤੋਂ ਵਿੱਛੜ ਗਏ, ਜਾਨਾਂ ਗਵਾਈਆਂ, ਇੱਜਤਾਂ ਗਵਾਈਆਂ, ਬਣੇ ਬਣਾਏ ਘਰ ਪਿੱਛੇ ਛੱਡ ਕੇ ਟੱਪਰੀਵਾਸਾਂ ਵਾਂਗ ਰੁਲ਼ਣਾ ਪਿਆ। ਹਿਸਾਬ ਦੇਣਾ ਪਊ ਇੱਕ ਦਿਨ ਰੱਬ ਦੀ ਦਰਗਾਹ ‘ਚ।”
“ਭਾਊ, ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਕਾਹਦਾ ਸਾਭ ਦੇਣਾ, ਸਾਭ ਤਾਂ ਆਪਾਂ ਦਿੱਤੈ ਸਾਰੀ ਉਮਰ, ਮਸੂਮਾਂ, ਬਦੋਸ਼ਿਆਂ ਨੇ!” ਜਮਨਾ ਨੇ ਡੂੰਘਾ ਹੌਂਕਾ ਲਿਆ ਤੇ ਫ਼ੋਨ ਹੱਥੋਂ ਡਿੱਗ ਪਿਆ। ਅਬਦੁਲ ਰਹੀਮ ਨੇ ਬਾਰ-ਬਾਰ ਹੈਲੋ ਕਿਹਾ ਕੋਈ ਫੋਟੋ ਨਹੀਂ ਆ ਰਹੀ ਸੀ, ਅੰਤ ਕਿਸੇ ਨੇ ਫ਼ੋਨ ਚੱਕ ਕੇ ਕਿਹਾ,”ਮਾਮਾ, ਬੀਬੀ ਨੂੰ ਕੁਝ ਹੋ ਗਿਆ ਏ ਬਾਦ ‘ਚ ਗੱਲ ਕਰਦੇ ਆਂ!”
ਰੱਬ ਨੂੰ ਮੰਨਣ ਵਾਲ਼ਿਆਂ ਦਾ ਆਖ਼ਰੀ ਉਲ੍ਹਾਮਾ ਰੱਬ ਨੂੰ ਹੁੰਦਾ ਏ, ਹਕੂਮਤਾਂ ਅਕਸਰ ਦੋਸ਼ ਤੋਂ ਬਰੀ ਹੋ ਜਾਂਦੀਆਂ ਨੇ। ਘੰਟੇ ਕੁ ਬਾਅਦ ਜਮਨਾ ਦੇ ਹਸਪਤਾਲ ਵਿੱਚ ਪੂਰੇ ਹੋਣ ਦੀ ਖ਼ਬਰ ਜਾਣ ਕੇ ਅਬਦੁਲ ਰਹੀਮ ਬਨਾਮ ਤਿਲਕ ਰਾਜ ਦੀ ਨਿਗ੍ਹਾ ਉੱਪਰ ਅਸਮਾਨ ਵੱਲ਼ ਨੂੰ ਗਈ,” ਵਾਹ, ਓਏ ਡਾਢਿਆ ਰੱਬਾ, ਤੈਨੂੰ ਪਤਾ ਲੱਗਜੇ ਕੀ ਹੁੰਦੀ ਏ ਜੁਦਾਈ, ਤੇਰਾ ਵੀ ਕਦੇ ਯਾਰ ਵਿੱਛੜੇ! ਏਸ ਸਾਲ਼ੀ ਚੌਦਾਂ-ਪੰਦਰਾਂ ‘ਗਸਤ ਨੇ ਇੱਕ ਵਾਰ ਉਦੋਂ ਵਿਛੋੜਿਆ ਸੀ ਤੇ ਅੱਜ ਸਦਾ ਲਈ ਵਿਛੋੜ ਧਰਿਆ ਏ! ਮੂੰਹ ਕਾਲ਼ਾ ਹੋਵੇ ਏਸ ਬਲ਼ਾ ਦਾ!”
ਬਲਜੀਤ ਖ਼ਾਨ ਪੁੱਤਰ ਜਨਾਬ ਬਿੱਲੂ ਖ਼ਾਨ। ਵੀਹ ਨਵੰਬਰ, ਵੀਹ ਸੌ ਵੀਹ।

ਅਫ਼ਗਾਨਿਸਤਾਨ ਦੇ ਵੱਡੇ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ ਕੰਧਾਰ ਜੋ ਸਿਕੰਦਰ ਮਹਾਨ ਨੇ ਕਰੀਬ 2300 ਸਾਲ ਪਹਿਲਾ ਵਸਾਇਆ ਸੀ ਸਮੇ ਨਾਲ ਨਾਦਰ ਸ਼ਾਹ ਨੇ ਉਜਾੜ ਦਿੱਤਾ ਨਾਦਰ ਦੀ ਮੌਤ ਏਥੈ ਹੀ ਹੋਈ ਫਿਰ ਅਹਿਮਦ ਸ਼ਾਹ ਅਬਦਾਲੀ ਨੂੰ ਵਸਾਇਆ।
ਕਾਬਲ ਕੰਧਾਰ ਚ ਸਿੱਖੀ ਦਾ ਬੀਜ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਸਾਹਿਬ ਨੇ ਬੋਇਆ ਜੋ ਸਮੇਂ ਨਾਲ ਬੜਾ ਫੈਲਿਆ ਸੱਤਵੇਂ ਪਾਤਸ਼ਾਹ ਵੇਲੇ ਨੂੰ ਕਾਫ਼ੀ ਵਿਸਥਾਰ ਹੋ ਗਿਆ ਇਕ ਵਾਰ ਸੰਗਤ ਦਾ ਵੱਡਾ ਜਥਾ ਕੰਧਾਰ ਤੋਂ ਚੱਲਦਾ ਹੋਇਆ , ਗੁਰੂ ਹਰਿਰਾਏ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਦੇ ਦਰਸ਼ਨਾਂ ਨੂੰ ਕੀਰਤਪੁਰ ਸਾਹਿਬ ਪਹੁੰਚਿਆ ਮੁਖੀ ਸਿੱਖ ਨੇ ਜਾਕੇ ਗੁਰੂ ਚਰਨੀ ਸਿਰ ਝੁਕਾਉਂਦਿਆਂ ਕਿਹਾ।
“ਪਾਤਸ਼ਾਹ ਹਮ ਤੁਮ ਵਿਟਹੁ ਕੁਰਬਾਨ”
ਸੁਣ ਕੇ ਮਾਲਕ ਜੀ ਦਇਆ ਦੇ ਘਰ ਆਏ ਦਿਆਲੂ ਸਤਿਗੁਰੂ ਨੇ ਬਚਨਾ ਕਹੇ।
“ਭਾਈ ਸਿੱਖੋ ਹਉ ਵਾਰਿਆ ਤੁਮ ਵਿਟਹੁ”
ਸੁਣ ਕੇ ਸਾਰੇ ਸਿੱਖ ਬੜੇ ਹੈਰਾਨ ਸਿੱਖ ਗੁਰੂ ਤੋਂ ਕੁਰਬਾਨ ਹੋਵੇ ਠੀਕ ਪਰ ਗੁਰੂ ਸਿੱਖ ਤੋ ਕੁਰਬਾਨ ਗੱਲ ਸਮਝੋਂ ਬਾਹਰ ਸੀ ਅਖੀਰ ਸਿੱਖ ਨੇ ਪੁੱਛ ਹੀ ਲਿਆ ਮਹਾਰਾਜ ਤੁਸੀਂ ਕਿਉਂ ….
ਪਾਤਸ਼ਾਹ ਕਹਿੰਦੇ ਨੇ ਘਰੇਲੂ ਕੰਮਾਂ ਚੋਂ ਵਕਤ ਕੱਢ ਸੈਂਕੜੇ ਹਜਾਰਾਂ ਮੀਲਾਂ ਦਾ ਸਫਰ ਤਹਿ ਕਰ ਰਸਤੇ ਦੀਆਂ ਔਕੜਾਂ ਨੂੰ ਨਾ ਮੰਨਦਿਆਂ ਲੋਕ ਲੱਜਾ ਪਿੱਛੇ ਛੱਡ ਭਰਮ ਭੁਲੇਖਿਆਂ ਨੂੰ ਤਿਆਗ ਵਹੀਰਾਂ ਘੱਤ ਘੱਤ ਆ ਰਹੇ ਹੋ ਇਸ ਲਈ ਮੇਰਾ ਵੀ ਜੀਅ ਕਰਦਾ ਇਹੋ ਜੇ ਗੁਰਸਿੱਖਾਂ ਤੋ ਕੁਰਬਾਨ ਹੋਣ ਨੂੰ।
ਏਹੋ ਜਹੀ ਗੁਰਸਿੱਖੀ ਦੀ ਦੁਬਾਰਾ ਫਿਰ ਤਸਵੀਰ ਦੇਖਣ ਨੂੰ ਮਿਲੀ ਜਦੋ ਕਾਬਲ ਹਮਲੇ ਚ ਗੁਰਸਿੱਖਾਂ ਨੇ ਵਰ੍ਹਦੀਆਂ ਗੋਲੀਆਂ ਚ ਜਾਨ ਦੀ ਪ੍ਰਵਾਹ ਨਾ ਕਰਦਿਆਂ ਨੰਗੇ ਪੈਰੀਂ ਚੱਲ ਗੁਰੂ ਸਰੂਪ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਘਰ ਚ ਲਿਆਂਦਾ।
ਧੰਨ ਸਿੱਖੀ ਧੰਨ ਸਿੱਖੀ
ਨੋਟ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰਾਂਗਾ ਕੁਝ ਪੋਸਟਾਂ ਅਫ਼ਗਾਨਿਸਤਾਨ ਦੀ ਸਿੱਖੀ ਨਾਲ ਸਬੰਧਕ ਹੋਣ
ਮੇਜਰ ਸਿੰਘ
ਗੁਰੁੂ ਕਿਰਪਾ ਕਰੇ

धनासरी महला ४ ॥ कलिजुग का धरमु कहहु तुम भाई किव छूटह हम छुटकाकी ॥ हरि हरि जपु बेड़ी हरि तुलहा हरि जपिओ तरै तराकी ॥१॥ हरि जी लाज रखहु हरि जन की ॥ हरि हरि जपनु जपावहु अपना हम मागी भगति इकाकी ॥ रहाउ ॥ हरि के सेवक से हरि पिआरे जिन जपिओ हरि बचनाकी ॥ लेखा चित्र गुपति जो लिखिआ सभ छूटी जम की बाकी ॥२॥ हरि के संत जपिओ मनि हरि हरि लगि संगति साध जना की ॥ दिनीअरु सूरु त्रिसना अगनि बुझानी सिव चरिओ चंदु चंदाकी ॥३॥ तुम वड पुरख वड अगम अगोचर तुम आपे आपि अपाकी ॥ जन नानक कउ प्रभ किरपा कीजै करि दासनि दास दसाकी ॥४॥६॥

अर्थ :-हे भगवान जी ! (दुनिया के विकारों के झंझटों में से) अपने सेवक की इज्ज़त बचा ले। हे हरि ! मुझे अपना नाम जपने की समरथा दे। मैं (तेरे से) सिर्फ तेरी भक्ति का दान मांग रहा हूँ।रहाउ। हे भाई ! मुझे वह धर्म बता जिस के साथ जगत के विकारों के झंझटों से बचा जा सके। मैं इन झंझटों से बचना चाहता हूँ। बता; मैं कैसे बचूँ? (उत्तर-) परमात्मा के नाम का जाप कश्ती है,नाम ही तुलहा है। जिस मनुख ने हरि-नाम जपा वह तैराक बन के (संसार-सागर से) पार निकल जाता है।1। हे भाई ! जिन मनुष्यों ने गुरु के वचनों के द्वारा परमात्मा का नाम जपा, वह सेवक परमात्मा को प्यारे लगते हैं। चित्र गुप्त ने जो भी उन (के कर्मो) का लेख लिख रखा था, धर्मराज का वह सारा हिसाब ही खत्म हो जाता है।2। हे भाई ! जिन संत जनों ने साध जनों की संगत में बैठ के अपने मन में परमात्मा के नाम का जाप किया, उन के अंदर कलिआण रूप (परमात्मा प्रकट हो गया, मानो) ठंडक पहुचाने वाला चाँद चड़ गया, जिस ने (उन के मन में से) तृष्णा की अग्नि बुझा दी; (जिस ने विकारों का) तपता सूरज (शांत कर दिया)।3। हे भगवान ! तूं सब से बड़ा हैं, तूं सर्व-व्यापक हैं; तूं अपहुंच हैं; ज्ञान-इन्द्रियों के द्वारा तेरे तक पहुंच नहीं हो सकती। तूं (हर जगह) आप ही आप हैं। हे भगवान ! अपने दास नानक ऊपर कृपा कर, और, अपने दासो के दासो का दास बना ले।4।6।

ਅੰਗ : 668

ਧਨਾਸਰੀ ਮਹਲਾ ੪ ॥ ਕਲਿਜੁਗ ਕਾ ਧਰਮੁ ਕਹਹੁ ਤੁਮ ਭਾਈ ਕਿਵ ਛੂਟਹ ਹਮ ਛੁਟਕਾਕੀ ॥ ਹਰਿ ਹਰਿ ਜਪੁ ਬੇੜੀ ਹਰਿ ਤੁਲਹਾ ਹਰਿ ਜਪਿਓ ਤਰੈ ਤਰਾਕੀ ॥੧॥ ਹਰਿ ਜੀ ਲਾਜ ਰਖਹੁ ਹਰਿ ਜਨ ਕੀ ॥ ਹਰਿ ਹਰਿ ਜਪਨੁ ਜਪਾਵਹੁ ਅਪਨਾ ਹਮ ਮਾਗੀ ਭਗਤਿ ਇਕਾਕੀ ॥ ਰਹਾਉ ॥ ਹਰਿ ਕੇ ਸੇਵਕ ਸੇ ਹਰਿ ਪਿਆਰੇ ਜਿਨ ਜਪਿਓ ਹਰਿ ਬਚਨਾਕੀ ॥ ਲੇਖਾ ਚਿਤ੍ਰ ਗੁਪਤਿ ਜੋ ਲਿਖਿਆ ਸਭ ਛੂਟੀ ਜਮ ਕੀ ਬਾਕੀ ॥੨॥ ਹਰਿ ਕੇ ਸੰਤ ਜਪਿਓ ਮਨਿ ਹਰਿ ਹਰਿ ਲਗਿ ਸੰਗਤਿ ਸਾਧ ਜਨਾ ਕੀ ॥ ਦਿਨੀਅਰੁ ਸੂਰੁ ਤ੍ਰਿਸਨਾ ਅਗਨਿ ਬੁਝਾਨੀ ਸਿਵ ਚਰਿਓ ਚੰਦੁ ਚੰਦਾਕੀ ॥੩॥ ਤੁਮ ਵਡ ਪੁਰਖ ਵਡ ਅਗਮ ਅਗੋਚਰ ਤੁਮ ਆਪੇ ਆਪਿ ਅਪਾਕੀ ॥ ਜਨ ਨਾਨਕ ਕਉ ਪ੍ਰਭ ਕਿਰਪਾ ਕੀਜੈ ਕਰਿ ਦਾਸਨਿ ਦਾਸ ਦਸਾਕੀ ॥੪॥੬॥

ਅਰਥ: ਹੇ ਪ੍ਰਭੂ ਜੀ! (ਦੁਨੀਆ ਦੇ ਵਿਕਾਰਾਂ ਦੇ ਝੰਬੇਲਿਆਂ ਵਿਚੋਂ) ਆਪਣੇ ਸੇਵਕ ਦੀ ਇੱਜ਼ਤ ਬਚਾ ਲੈ। ਹੇ ਹਰੀ! ਮੈਨੂੰ ਆਪਣਾ ਨਾਮ ਜਪਣ ਦੀ ਸਮਰਥਾ ਦੇਹ। ਮੈਂ (ਤੇਰੇ ਪਾਸੋਂ) ਸਿਰਫ਼ ਤੇਰੀ ਭਗਤੀ ਦਾ ਦਾਨ ਮੰਗ ਰਿਹਾ ਹਾਂ। ਰਹਾਉ। ਹੇ ਭਾਈ! ਮੈਨੂੰ ਉਹ ਧਰਮ ਦੱਸ ਜਿਸ ਨਾਲ ਜਗਤ ਦੇ ਵਿਕਾਰਾਂ ਦੇ ਝੰਬੇਲਿਆਂ ਵਿਚੋਂ ਬਚਿਆ ਜਾ ਸਕੇ। ਮੈਂ ਇਹਨਾਂ ਝੰਬੇਲਿਆਂ ਤੋਂ ਬਚਣਾ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹਾਂ। ਦੱਸ; ਮੈਂ ਕਿਵੇਂ ਬਚਾਂ? (ਉੱਤਰ—) ਪਰਮਾਤਮਾ ਦੇ ਨਾਮ ਦਾ ਜਾਪ ਬੇੜੀ ਹੈ, ਨਾਮ ਹੀ ਤੁਲਹਾ ਹੈ। ਜਿਸ ਮਨੁੱਖ ਨੇ ਹਰਿ-ਨਾਮ ਜਪਿਆ ਉਹ ਤਾਰੂ ਬਣ ਕੇ (ਸੰਸਾਰ-ਸਮੁੰਦਰ ਤੋਂ) ਪਾਰ ਲੰਘ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।1। ਹੇ ਭਾਈ! ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਮਨੁੱਖਾਂ ਨੇ ਗੁਰੂ ਦੇ ਬਚਨਾਂ ਦੀ ਰਾਹੀਂ ਪਰਮਾਤਮਾ ਦਾ ਨਾਮ ਜਪਿਆ, ਉਹ ਸੇਵਕ ਪਰਮਾਤਮਾ ਨੂੰ ਪਿਆਰੇ ਲੱਗਦੇ ਹਨ। ਚਿੱਤਰ ਗੁਪਤ ਨੇ ਜੇਹੜਾ ਭੀ ਉਹਨਾਂ (ਦੇ ਕਰਮਾਂ) ਦਾ ਲੇਖ ਲਿਖ ਰੱਖਿਆ ਸੀ, ਧਰਮਰਾਜ ਦਾ ਉਹ ਸਾਰਾ ਹਿਸਾਬ ਹੀ ਮੁੱਕ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।2। ਹੇ ਭਾਈ! ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਸੰਤ ਜਨਾਂ ਨੇ ਸਾਧ ਜਨਾਂ ਦੀ ਸੰਗਤਿ ਵਿਚ ਬੈਠ ਕੇ ਆਪਣੇ ਮਨ ਵਿਚ ਪਰਮਾਤਮਾ ਦੇ ਨਾਮ ਦਾ ਜਾਪ ਕੀਤਾ, ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਅੰਦਰ ਕੱਲਿਆਣ ਰੂਪ (ਪਰਮਾਤਮਾ ਪਰਗਟ ਹੋ ਪਿਆ,ਮਾਨੋ) ਠੰਢਕ ਪੁਚਾਣ ਵਾਲਾ ਚੰਦ ਚੜ੍ਹ ਪਿਆ, ਜਿਸ ਨੇ (ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਹਿਰਦੇ ਵਿਚੋਂ) ਤ੍ਰਿਸ਼ਨਾ ਦੀ ਅੱਗ ਬੁਝਾ ਦਿੱਤੀ; (ਜਿਸ ਨੇ ਵਿਕਾਰਾਂ ਦਾ) ਤਪਦਾ ਸੂਰਜ (ਸ਼ਾਂਤ ਕਰ ਦਿੱਤਾ)।3। ਹੇ ਪ੍ਰਭੂ! ਤੂੰ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਹੈਂ, ਤੂੰ ਸਰਬ-ਵਿਆਪਕ ਹੈਂ; ਤੂੰ ਅਪਹੁੰਚ ਹੈਂ; ਗਿਆਨ-ਇੰਦ੍ਰਿਆਂ ਦੀ ਰਾਹੀਂ ਤੇਰੇ ਤਕ ਪਹੁੰਚ ਨਹੀਂ ਹੋ ਸਕਦੀ। ਤੂੰ (ਹਰ ਥਾਂ) ਆਪ ਹੀ ਆਪ, ਆਪ ਹੀ ਆਪ ਹੈਂ। ਹੇ ਪ੍ਰਭੂ! ਆਪਣੇ ਦਾਸ ਨਾਨਕ ਉਤੇ ਮੇਹਰ ਕਰ, ਤੇ, ਆਪਣੇ ਦਾਸਾਂ ਦੇ ਦਾਸਾਂ ਦਾ ਦਾਸ ਬਣਾ ਲੈ।4।6।

रागु सूही महला ३ घरु १ असटपदीआ ੴ सतिगुर प्रसादि ॥ नामै ही ते सभु किछु होआ बिनु सतिगुर नामु न जापै ॥ गुर का सबदु महा रसु मीठा बिनु चाखे सादु न जापै ॥ कउडी बदलै जनमु गवाइआ चीनसि नाही आपै ॥ गुरमुखि होवै ता एको जाणै हउमै दुखु न संतापै ॥१॥ बलिहारी गुर अपणे विटहु जिनि साचे सिउ लिव लाई ॥ सबदु चीन्हि आतमु परगासिआ सहजे रहिआ समाई ॥१॥ रहाउ ॥

हे भाई! परमात्मा के नाम से सब कुछ(सारा आत्मिक जीवन रोशन) होता है, परन्तु गुरु की शरण आये बिना नाम की कदर नहीं पड़ती। गुरु का शब्द बड़े रस वाला मीठा है, जब तक इस को चखा न जाए, स्वाद का पता नहीं लग सकता। जो मनुख(गुरु के शब्द द्वारा) आपने आत्मिक जीवन को नहीं पहचानता, वेह अपने मनुख जीवन को कोडियों के भाव(वियर्थ ही) गवा लेता है। जब मनुख गुरु के बताये मार्ग पर चलता है, तब परमात्मा से उसकी गहरी साँझ पैदा होती है, और, उसे हौमय का दुःख तंग नहीं कर सकता।१। हे भाई! मैं अपने गुरु से सदके (कुर्बान) जाता हूँ, जिस ने (सरन आये मनुख की) सादे- थिर रहने वाले परमात्मा से प्रीत जोड़ दी (भावार्थ, जोड़ देता है) गुरु के शब्द से जुड़ कर मनुख आत्मिक जीवन चमक जाता है, मनुख आत्मिक अडोलता में लीं रहता है।रहाउ।

ਅੰਗ : 753

ਰਾਗੁ ਸੂਹੀ ਮਹਲਾ ੩ ਘਰੁ ੧ ਅਸਟਪਦੀਆ ੴ ਸਤਿਗੁਰ ਪ੍ਰਸਾਦਿ ॥ ਨਾਮੈ ਹੀ ਤੇ ਸਭੁ ਕਿਛੁ ਹੋਆ ਬਿਨੁ ਸਤਿਗੁਰ ਨਾਮੁ ਨ ਜਾਪੈ ॥ ਗੁਰ ਕਾ ਸਬਦੁ ਮਹਾ ਰਸੁ ਮੀਠਾ ਬਿਨੁ ਚਾਖੇ ਸਾਦੁ ਨ ਜਾਪੈ ॥ ਕਉਡੀ ਬਦਲੈ ਜਨਮੁ ਗਵਾਇਆ ਚੀਨਸਿ ਨਾਹੀ ਆਪੈ ॥ ਗੁਰਮੁਖਿ ਹੋਵੈ ਤਾ ਏਕੋ ਜਾਣੈ ਹਉਮੈ ਦੁਖੁ ਨ ਸੰਤਾਪੈ ॥੧॥ ਬਲਿਹਾਰੀ ਗੁਰ ਅਪਣੇ ਵਿਟਹੁ ਜਿਨਿ ਸਾਚੇ ਸਿਉ ਲਿਵ ਲਾਈ ॥ ਸਬਦੁ ਚੀਨ੍ਹ੍ਹਿ ਆਤਮੁ ਪਰਗਾਸਿਆ ਸਹਜੇ ਰਹਿਆ ਸਮਾਈ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥

ਅਰਥ: ਰਾਗ ਸੂਹੀ, ਘਰ ੧ ਵਿੱਚ ਗੁਰੂ ਅਮਰਦਾਸ ਜੀ ਦੀ ਅੱਠ-ਬੰਦਾਂ ਵਾਲੀ ਬਾਣੀ। ਅਕਾਲ ਪੁਰਖ ਇੱਕ ਹੈ ਅਤੇ ਸਤਿਗੁਰੂ ਦੀ ਕਿਰਪਾ ਨਾਲ ਮਿਲਦਾ ਹੈ। ਹੇ ਭਾਈ! ਪਰਮਾਤਮਾ ਦੇ ਨਾਮ ਤੋਂ ਸਭ ਕੁਝ (ਸਾਰਾ ਰੌਸ਼ਨ ਆਤਮਕ ਜੀਵਨ) ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਗੁਰੂ ਦੀ ਸਰਨ ਪੈਣ ਤੋਂ ਬਿਨਾ ਨਾਮ ਦੀ ਕਦਰ ਨਹੀਂ ਪੈਂਦੀ। ਗੁਰੂ ਦਾ ਸ਼ਬਦ ਵੱਡੇ ਰਸ ਵਾਲਾ ਹੈ ਮਿੱਠਾ ਹੈ, ਜਿਤਨਾ ਚਿਰ ਇਸ ਨੂੰ ਚੱਖਿਆ ਨਾਹ ਜਾਏ, ਸੁਆਦ ਦਾ ਪਤਾ ਨਹੀਂ ਲੱਗ ਸਕਦਾ। ਜੇਹੜਾ ਮਨੁੱਖ (ਗੁਰੂ ਦੇ ਸ਼ਬਦ ਦੀ ਰਾਹੀਂ) ਆਪਣੇ ਆਤਮਕ ਜੀਵਨ ਨੂੰ ਪਛਾਣਦਾ ਨਹੀਂ, ਉਹ ਆਪਣੇ ਮਨੁੱਖਾ ਜਨਮ ਨੂੰ ਕੌਡੀ ਦੇ ਵੱਟੇ (ਵਿਅਰਥ ਹੀ) ਗਵਾ ਲੈਂਦਾ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਮਨੁੱਖ ਗੁਰੂ ਦੇ ਦੱਸੇ ਰਾਹ ਉਤੇ ਤੁਰਦਾ ਹੈ, ਤਦੋਂ ਇਕ ਪਰਮਾਤਮਾ ਨਾਲ ਡੂੰਘੀ ਸਾਂਝ ਪਾਂਦਾ ਹੈ, ਤੇ, ਉਸ ਨੂੰ ਹਉਮੈ ਦਾ ਦੁੱਖ ਨਹੀਂ ਸਤਾ ਸਕਦਾ।੧। ਹੇ ਭਾਈ! ਮੈਂ ਆਪਣੇ ਗੁਰੂ ਤੋਂ ਸਦਕੇ ਜਾਂਦਾ ਹਾਂ, ਜਿਸ ਨੇ (ਸਰਨ ਆਏ ਮਨੁੱਖ ਦੀ) ਸਦਾ-ਥਿਰ ਰਹਿਣ ਵਾਲੇ ਪਰਮਾਤਮਾ ਨਾਲ ਪ੍ਰੀਤਿ ਜੋੜ ਦਿੱਤੀ (ਭਾਵ, ਜੋੜ ਦੇਂਦਾ ਹੈ)। ਗੁਰੂ ਦੇ ਸ਼ਬਦ ਨਾਲ ਸਾਂਝ ਪਾ ਕੇ ਮਨੁੱਖ ਦਾ ਆਤਮਕ ਜੀਵਨ ਚਮਕ ਪੈਂਦਾ ਹੈ, ਮਨੁੱਖ ਆਤਮਕ ਅਡੋਲਤਾ ਵਿਚ ਲੀਨ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ।੧।ਰਹਾਉ।

टोडी महला ५ ॥ हरि बिसरत सदा खुआरी ॥ ता कउ धोखा कहा बिआपै जा कउ ओट तुहारी ॥ रहाउ ॥ बिनु सिमरन जो जीवनु बलना सरप जैसे अरजारी ॥ नव खंडन को राजु कमावै अंति चलैगो हारी ॥१॥ गुण निधान गुण तिन ही गाए जा कउ किरपा धारी ॥ सो सुखीआ धंनु उसु जनमा नानक तिसु बलिहारी ॥२॥२॥

अर्थ: हे भाई! परमात्मा (के नाम) को भुलाने से सदा (माया के हाथों मनुष्य की) बे-पत्ती ही होती है। हे प्रभू! जिस मनुष्य को तेरा सहारा हो, उस को (माया के किसी भी विकार से) धोखा नहीं हो सकता ॥ रहाउ ॥ हे भाई! परमात्मा का नाम सिमरन करने के बिना जितनी भी जिन्दगी गुजारनी है (वह वैसे ही होती है) जैसे सर्प (अपनी) उम्र गुजा़रता है (उम्र चाहे लम्बी होती है, परन्तु वह सदा अपने अंदर ज्हर पैदा करता रहता है)। (सिमरन से वंचित हुआ मनुष्य अगर) सारी धरती का राज भी करता रहे, तो भी आखिर मनुष्य जीवन की बाजी हार कर ही जाता है ॥१॥ (हे भाई!) गुणों के खजानें हरी के गुण उस मनुष्य ने ही गाए हैं जिस पर हरी ने मेहर की है। वह मनुष्य सदा सुखी जीवन बतीत करता है, उस की जिन्दगी मुबारिक होती है। हे नानक जी! (कहो-) ऐसे मनुष्य से सदके होना चाहिए ॥२॥२॥

ਅੰਗ : 711

ਟੋਡੀ ਮਹਲਾ ੫ ॥ ਹਰਿ ਬਿਸਰਤ ਸਦਾ ਖੁਆਰੀ ॥ ਤਾ ਕਉ ਧੋਖਾ ਕਹਾ ਬਿਆਪੈ ਜਾ ਕਉ ਓਟ ਤੁਹਾਰੀ ॥ ਰਹਾਉ ॥ ਬਿਨੁ ਸਿਮਰਨ ਜੋ ਜੀਵਨੁ ਬਲਨਾ ਸਰਪ ਜੈਸੇ ਅਰਜਾਰੀ ॥ ਨਵ ਖੰਡਨ ਕੋ ਰਾਜੁ ਕਮਾਵੈ ਅੰਤਿ ਚਲੈਗੋ ਹਾਰੀ ॥੧॥ ਗੁਣ ਨਿਧਾਨ ਗੁਣ ਤਿਨ ਹੀ ਗਾਏ ਜਾ ਕਉ ਕਿਰਪਾ ਧਾਰੀ ॥ ਸੋ ਸੁਖੀਆ ਧੰਨੁ ਉਸੁ ਜਨਮਾ ਨਾਨਕ ਤਿਸੁ ਬਲਿਹਾਰੀ ॥੨॥੨॥

ਅਰਥ: ਹੇ ਭਾਈ! ਪਰਮਾਤਮਾ (ਦੇ ਨਾਮ) ਨੂੰ ਭੁਲਾਇਆਂ ਸਦਾ (ਮਾਇਆ ਦੇ ਹੱਥੋਂ ਮਨੁੱਖ ਦੀ) ਬੇ-ਪਤੀ ਹੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਹੇ ਪ੍ਰਭੂ! ਜਿਸ ਮਨੁੱਖ ਨੂੰ ਤੇਰਾ ਆਸਰਾ ਹੋਵੇ, ਉਸ ਨੂੰ (ਮਾਇਆ ਦੇ ਕਿਸੇ ਭੀ ਵਿਕਾਰ ਵੱਲੋਂ) ਧੋਖਾ ਨਹੀਂ ਲੱਗ ਸਕਦਾ ॥ ਰਹਾਉ ॥ ਹੇ ਭਾਈ! ਪਰਮਾਤਮਾ ਦਾ ਨਾਮ ਸਿਮਰਨ ਤੋਂ ਬਿਨਾ ਜਿਤਨੀ ਭੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਗੁਜ਼ਾਰਨੀ ਹੈ (ਉਹ ਇਉਂ ਹੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ) ਜਿਵੇਂ ਸੱਪ (ਆਪਣੀ) ਉਮਰ ਗੁਜ਼ਾਰਦਾ ਹੈ (ਉਮਰ ਭਾਵੇਂ ਲੰਮੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਪਰ ਉਹ ਸਦਾ ਆਪਣੇ ਅੰਦਰ ਜ਼ਹਿਰ ਪੈਦਾ ਕਰਦਾ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ)। (ਸਿਮਰਨ ਤੋਂ ਵਾਂਜਿਆ ਹੋਇਆ ਮਨੁੱਖ ਜੇ) ਸਾਰੀ ਧਰਤੀ ਦਾ ਰਾਜ ਭੀ ਕਰਦਾ ਰਹੇ, ਤਾਂ ਭੀ ਆਖ਼ਰ ਮਨੁੱਖਾ ਜੀਵਨ ਦੀ ਬਾਜ਼ੀ ਹਾਰ ਕੇ ਹੀ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ॥੧॥ (ਹੇ ਭਾਈ!) ਗੁਣਾਂ ਦੇ ਖ਼ਜ਼ਾਨੇ ਹਰੀ ਦੇ ਗੁਣ ਉਸ ਮਨੁੱਖ ਨੇ ਹੀ ਗਾਏ ਹਨ ਜਿਸ ਉਤੇ ਹਰੀ ਨੇ ਮੇਹਰ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਉਹ ਮਨੁੱਖ ਸਦਾ ਸੁਖੀ ਜੀਵਨ ਬਿਤੀਤ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਉਸ ਦੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਮੁਬਾਰਿਕ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਹੇ ਨਾਨਕ ਜੀ! (ਆਖੋ-) ਅਜੇਹੇ ਮਨੁੱਖ ਤੋਂ ਸਦਕੇ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ॥੨॥੨॥

ਬੁਜਦਿਲ ਪਾਸੇ ਕਰਕੇ ਕੀਤੀ ਗੱਲ ਦਲੇਰਾਂ ਦੀ,
ਬਾਜ਼ਾਂ ਵਾਲੇ ਨੇ ਸਾਜਤੀ ਕੌਮ ਅਣਖੀ ਸ਼ੇਰਾਂ ਦੀ।
ਸਾਰੇ ਪੰਡਾਲ “ਚ ਛਾ ਗਈ ਸੀ ਖ਼ਾਮੋਸ਼ੀ ਭਾਰੀ,
ਦਿਲ ਦੀ ਧੜਕਨ ਸੁਣਦੀ ਸੀ ਵਾਰੀ ਵਾਰੀ॥
ਗੱਲ ਏਥੇ ਨਈ ਰਹਿ ਗਈ ਹੁਣ ਤੇਰਾਂ ਮੇਰਾਂ ਦੀ,
ਕਲਗ਼ੀਆਂ ਵਾਲੇ ਵੇ ਸਾਜ ਤੀ ਕੌਮ ਅਣਖੀ ਸ਼ੇਰਾਂ ਦੀ।
ਭਾਈ ਦਯਾ ਰਾਮ ਆ ਗਿਆ ਸੀਸ ਤਲੀ ਤੇ ਧਰ ਕੇ,
ਅਣਖੀਲਾ ਸ਼ੇਰ ਉਹ ਬਣ ਗਿਆ, ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਬਾਟੇ ਦਾ ਛਕਕੇ
ਧਰਮ ਦਾਸ ਤੇ ਮੋਹਕਮ ਚੰਦ ਨੇ ਆਣ ਸੀਸ ਝੁਕਾਇਆ ,
ਪਾਤਸ਼ਾਹ ਅਸੀ ਤਾਂ ਆਪਣੇਆਪ ਨੂੰ ਤੇਰੇ ਲੜ ਲਾਇਆ।
ਅਨੰਦਪੁਰ ਸਾਹਿਬ “ਚ ਉਦਾਸੀ ਛਾ ਗਈ ਕੇਰਾਂ ਜੀ ,
ਬਾਜਾ ਵਾਲੇ ਨੇ ਸਾਜ ਤੀ ਕੌਮ ਅਣਖੀ ਸ਼ੇਰਾਂ ਦੀ ॥
ਸਾਹਿਬ ਚੰਦ ਤੇ ਹਿੰਮਤ ਰਾਏਵੀ ਆ ਗਏ ਸਿਰ ਉੱਚੇ ਕਰਕੇ
ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਉਹ ਸਮਝਦੇ ਬੱਚੇ ਕਲਗੀੰਧਰ ਦੇ ।
ਮੁਗਲਾਂ ਨੂੰ ਗਸ਼ ਪੈ ਗਈ ਦਿਨ-ਰਾਤ ਦੇ ਗੇੜਾਂ ਦੀ ,
ਕਲਗ਼ੀਆਂ ਵਾਲੇ ਨੇ ਸਾਜ ਤੀ ਕੌਮ ਅਣਖੀ ਸ਼ੇਰਾਂ ਦੀ।
ਤੇਰੀ ਸੋਭਾ ਕਰਨੀ ਔਖੀ ਏ , ਤੇਰੇ ਚੋਜ ਨਿਆਰੇ,
ਧਰਮ ਤੋਂ ਜਾਨਾਂ ਵਾਰਦੇ ਰਹਿਣਗੇ , ਤੇਰੇ ਪਿਆਰੇ।
ਪਿਤਾ ਪੁੱਤਰ ਵਾਰ ਕੇ ਵੀ ਕੀਤਾ ਵੱਡਾ ਜੇਰਾ ਜੀ,
ਬਾਜ਼ਾਂ ਵਾਲੇ ਵੇ ਸਾਜ ਤੀ ਕੌਮ ਅਣਖੀ ਸ਼ੇਰਾਂ ਦੀ ।

1. ਔਰਤ ਤੇ ਵਾਰ ਨਹੀਂ ਕਰਨਾ
2. ਬੱਚੇ ਤੇ ਵਾਰ ਨਹੀਂ ਕਰਨਾ
3. ਬਜ਼ੁਰਗ ਤੇ ਵਾਰ ਨਹੀਂ ਕਰਨਾ
4. ਸੁੱਤੇ ਪਏ ਤੇ ਵਾਰ ਨਹੀਂ ਕਰਨਾ
5. ਨਿਹੱਥੇ ਤੇ ਵਾਰ ਨਹੀਂ ਕਰਨਾ
6. ਪਿੱਠ ਤੇ ਵਾਰ ਨਹੀਂ ਕਰਨਾ
7. ਸ਼ਰਨ ਚ ਆਇਆ ਤੇ ਵਾਰ ਨਹੀਂ ਕਰਨਾ
ਧੰਨ ਧੰਨ ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਜੀ

सोरठि महला ५ ॥ गुण गावहु पूरन अबिनासी काम क्रोध बिखु जारे ॥ महा बिखमु अगनि को सागरु साधू संगि उधारे ॥१॥ पूरै गुरि मेटिओ भरमु अंधेरा ॥ भजु प्रेम भगति प्रभु नेरा ॥ रहाउ ॥ हरि हरि नामु निधान रसु पीआ मन तन रहे अघाई ॥ जत कत पूरि रहिओ परमेसरु कत आवै कत जाई ॥२॥ जप तप संजम गिआन तत बेता जिसु मनि वसै गोपाला ॥ नामु रतनु जिनि गुरमुखि पाइआ ता की पूरन घाला ॥३॥ कलि कलेस मिटे दुख सगले काटी जम की फासा ॥ कहु नानक प्रभि किरपा धारी मन तन भए बिगासा ॥४॥१२॥२३॥

अर्थ: (हे भाई! पूरे गुरु की सरन आ कर) सरब व्यापक नाश रहित प्रभू के गुण गाया कर। (जो मनुष्य यह उदम करता है गुरु उस* *के अंदर से आतमिक मौत लाने वाले) काम क्रोध (आदि का) जहर जला देता है। (यह जगत विकारों की) आग का समुंदर (है, इस में से पार निकलना) बहुत कठिन है (सिफत-सलाह के गीत गाने वाले मनुष्य को गुरु) साध संगत में (रख के, इस सागर से) पार निकल देता है ॥१॥ (हे भाई! पूरे गुरु की सरन पड़। जो मनुष्य पूरे गुरु की सरन पड़ा) पूरे गुरु ने (उस का) भ्रम मिटा दिया, (उस का माया के मोह का) अन्धकार दूर कर दिया। (हे भाई! तूँ भी गुरु की सरन आ के) प्रेम-भरी भक्ति से प्रभू का भजन कर, (तुझे) प्रभू अंग-संग (दिखाई पड़ेगा) ॥ रहाउ ॥ हे भाई! परमात्मा का नाम (सारे रसों का खज़ाना है, जो मनुष्य गुरु की सरन आ के इस) खजाने का रस पीता है, उस का मन उस का तन (माया के रसों से) भर जाता है। उस को हर जगह परमात्मा व्यापक दिख जाता है। वह मनुष्य फिर न पैदा होता है न ही मरता है ॥२॥ हे भाई! (गुरू के द्वारा) जिस मनुष्य के मन में सिृष्टी का पालन-हार आ वसता है, वह मनुष्य असली जप तप संजम का भेद समझने वाला हो जाता है वह मनुष्य आतमिक जीवन की सूझ का ज्ञानवान हो जाता है। जिस मनुष्य ने गुरू की सरन पड़ कर नाम रतन ढूंढ लिया, उस की (आतमिक जीवन वाली) मेहनत कामयाब हो गई ॥३॥ उस मनुष्य की जमों वाली फांसी कट गई (उस के गलों माया के मोह की फांसी कट गई जो आतमिक मौत लिया के जमों का वस पाती है, उस के सारे दुःख क्लेश कष्ट दूर हो गए, नानक जी कहते हैं – जिस मनुष्य पर प्रभू ने मेहर की (उस को प्रभू ने गुरू मिला दिया, और) उस का मन उस का तन आतमिक आनंद से प्रसन्न हो गया ॥४॥१२॥२३॥