धनासरी महला ५ ॥ जिस का तनु मनु धनु सभु तिस का सोई सुघड़ु सुजानी ॥ तिन ही सुणिआ दुखु सुखु मेरा तउ बिधि नीकी खटानी ॥१॥ जीअ की एकै ही पहि मानी ॥ अवरि जतन करि रहे बहुतेरे तिन तिलु नही कीमति जानी ॥ रहाउ ॥ अम्रित नामु निरमोलकु हीरा गुरि दीनो मंतानी ॥ डिगै न डोलै द्रिड़ु करि रहिओ पूरन होइ त्रिपतानी ॥२॥ ओइ जु बीच हम तुम कछु होते तिन की बात बिलानी ॥ अलंकार मिलि थैली होई है ता ते कनिक वखानी ॥३॥ प्रगटिओ जोति सहज सुख सोभा बाजे अनहत बानी ॥ कहु नानक निहचल घरु बाधिओ गुरि कीओ बंधानी ॥४॥५॥

अर्थ: हे भाई! जिस प्रभू का दिया हुआ यह शरीर और मन है, यह सारा धन-पदार्थ भी उसी का दिया हुआ है, वही सुशील और स्याना है। हम जीवों का दुःख सुख (सदा) उस परमात्मा ने ही सुना है, (जब वह हमारी अरदास-अरजोई सुनता है) तभी (हमारी) हालत अच्छी बन जाती है ॥१॥ हे भाई! जिंद की (अरदास) एक परमात्मा के पास ही मानी जाती है। (परमात्मा के सहारे के बिना लोग) अन्य बहुत यत्न कर के थक जाते हैं, उन यत्नों का मुल्य एक तिल जितना भी नहीं समझा जाता ॥ रहाउ ॥ हे भाई! परमात्मा का नाम आतमिक जीवन देने वाला है, नाम एक ऐसा हीरा है जो किसी मूल्य से नहीं मिल सकता। गुरू ने यह नाम मन्त्र (जिस मनुष्य को) दे दिया, वह मनुष्य (विकारों में) गिरता नहीं, डोलता नहीं, वह मनुष्य पक्के इरादे वाला बन जाता है, वह मुकम्मल तौर पर (माया की तरफ से) संतोखी रहता है ॥२॥ (हे भाई! जिस मनुष्य को गुरू पासों नाम-हीरा मिल जाता है, उस के अंदरों) उन्हा मेर-तेर वाले सभी वितकरों की बात मुक जाती है जो जगत में बड़े पर्बल हैं। (उस मनुष्य को हर तरफ परमात्मा ही इस तरह दिखता है, जैसे) अनेकों गहनें मिल कर (गाले जा कर) रैणी बन जाती है, और, उस ढेली से वह सोना ही कहलाती है ॥३॥ (हे भाई! जिस मनुष्य के अंदर गुरू की कृपा से) परमात्मा की ज्योत का प्रकाश हो जाता है, उस के अंदर आतमिक अडोलता के आनंद पैदा हो जाते हैं, उस को हर जगह शोभा मिलती है, उस के हिरदे में सिफत-सलाह की बाणी के (मानों) एक-रस वाजे वजते रहते हैं। नानक जी कहते हैं – गुरू ने जिस मनुष्य के लिए यह प्रबंध कर दिया, वह मनुष्य सदा के लिए प्रभू-चरनों में टिकाणा प्राप्त कर लेता है ॥४॥५॥

ਅੰਗ : 671

ਧਨਾਸਰੀ ਮਹਲਾ ੫ ॥ ਜਿਸ ਕਾ ਤਨੁ ਮਨੁ ਧਨੁ ਸਭੁ ਤਿਸ ਕਾ ਸੋਈ ਸੁਘੜੁ ਸੁਜਾਨੀ ॥ ਤਿਨ ਹੀ ਸੁਣਿਆ ਦੁਖੁ ਸੁਖੁ ਮੇਰਾ ਤਉ ਬਿਧਿ ਨੀਕੀ ਖਟਾਨੀ ॥੧॥ ਜੀਅ ਕੀ ਏਕੈ ਹੀ ਪਹਿ ਮਾਨੀ ॥ ਅਵਰਿ ਜਤਨ ਕਰਿ ਰਹੇ ਬਹੁਤੇਰੇ ਤਿਨ ਤਿਲੁ ਨਹੀ ਕੀਮਤਿ ਜਾਨੀ ॥ ਰਹਾਉ ॥ ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਨਾਮੁ ਨਿਰਮੋਲਕੁ ਹੀਰਾ ਗੁਰਿ ਦੀਨੋ ਮੰਤਾਨੀ ॥ ਡਿਗੈ ਨ ਡੋਲੈ ਦ੍ਰਿੜੁ ਕਰਿ ਰਹਿਓ ਪੂਰਨ ਹੋਇ ਤ੍ਰਿਪਤਾਨੀ ॥੨॥ ਓਇ ਜੁ ਬੀਚ ਹਮ ਤੁਮ ਕਛੁ ਹੋਤੇ ਤਿਨ ਕੀ ਬਾਤ ਬਿਲਾਨੀ ॥ ਅਲੰਕਾਰ ਮਿਲਿ ਥੈਲੀ ਹੋਈ ਹੈ ਤਾ ਤੇ ਕਨਿਕ ਵਖਾਨੀ ॥੩॥ ਪ੍ਰਗਟਿਓ ਜੋਤਿ ਸਹਜ ਸੁਖ ਸੋਭਾ ਬਾਜੇ ਅਨਹਤ ਬਾਨੀ ॥ ਕਹੁ ਨਾਨਕ ਨਿਹਚਲ ਘਰੁ ਬਾਧਿਓ ਗੁਰਿ ਕੀਓ ਬੰਧਾਨੀ ॥੪॥੫॥

ਅਰਥ: ਹੇ ਭਾਈ! ਜਿਸ ਪ੍ਰਭੂ ਦਾ ਦਿੱਤਾ ਹੋਇਆ ਇਹ ਸਰੀਰ ਤੇ ਮਨ ਹੈ, ਇਹ ਸਾਰਾ ਧਨ-ਪਦਾਰਥ ਭੀ ਉਸੇ ਦਾ ਦਿੱਤਾ ਹੋਇਆ ਹੈ, ਉਹੀ ਸੁਚੱਜਾ ਹੈ ਤੇ ਸਿਆਣਾ ਹੈ। ਅਸਾਂ ਜੀਵਾਂ ਦਾ ਦੁੱਖ ਸੁਖ (ਸਦਾ) ਉਸ ਪਰਮਾਤਮਾ ਨੇ ਹੀ ਸੁਣਿਆ ਹੈ, (ਜਦੋਂ ਉਹ ਸਾਡੀ ਅਰਦਾਸ-ਅਰਜ਼ੋਈ ਸੁਣਦਾ ਹੈ) ਤਦੋਂ (ਸਾਡੀ) ਹਾਲਤ ਚੰਗੀ ਬਣ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ॥੧॥ ਹੇ ਭਾਈ! ਜਿੰਦ ਦੀ (ਅਰਦਾਸ) ਇਕ ਪਰਮਾਤਮਾ ਦੇ ਕੋਲ ਹੀ ਮੰਨੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। (ਪਰਮਾਤਮਾ ਦੇ ਆਸਰੇ ਤੋਂ ਬਿਨਾ ਲੋਕ) ਹੋਰ ਬਥੇਰੇ ਜਤਨ ਕਰ ਕੇ ਥੱਕ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਉਹਨਾਂ ਜਤਨਾਂ ਦਾ ਮੁੱਲ ਇਕ ਤਿਲ ਜਿਤਨਾ ਭੀ ਨਹੀਂ ਸਮਝਿਆ ਜਾਂਦਾ ॥ ਰਹਾਉ ॥ ਹੇ ਭਾਈ! ਪਰਮਾਤਮਾ ਦਾ ਨਾਮ ਆਤਮਕ ਜੀਵਨ ਦੇਣ ਵਾਲਾ ਹੈ, ਨਾਮ ਇਕ ਐਸਾ ਹੀਰਾ ਹੈ ਜੇਹੜਾ ਕਿਸੇ ਮੁੱਲ ਤੋਂ ਨਹੀਂ ਮਿਲ ਸਕਦਾ। ਗੁਰੂ ਨੇ ਇਹ ਨਾਮ-ਮੰਤਰ (ਜਿਸ ਮਨੁੱਖ ਨੂੰ) ਦੇ ਦਿੱਤਾ, ਉਹ ਮਨੁੱਖ (ਵਿਕਾਰਾਂ ਵਿਚ) ਡਿੱਗਦਾ ਨਹੀਂ, ਡੋਲਦਾ ਨਹੀਂ, ਉਹ ਮਨੁੱਖ ਪੱਕੇ ਇਰਾਦੇ ਵਾਲਾ ਬਣ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਉਹ ਮੁਕੰਮਲ ਤੌਰ ਤੇ (ਮਾਇਆ ਵਲੋਂ) ਸੰਤੋਖੀ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ ॥੨॥ (ਹੇ ਭਾਈ! ਜਿਸ ਮਨੁੱਖ ਨੂੰ ਗੁਰੂ ਪਾਸੋਂ ਨਾਮ-ਹੀਰਾ ਮਿਲ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਉਸ ਦੇ ਅੰਦਰੋਂ) ਉਹਨਾਂ ਮੇਰ-ਤੇਰ ਵਾਲੇ ਸਾਰੇ ਵਿਤਕਰਿਆਂ ਦੀ ਗੱਲ ਮੁੱਕ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਜੋ ਜਗਤ ਵਿਚ ਬੜੇ ਪ੍ਰਬਲ ਹਨ। (ਉਸ ਮਨੁੱਖ ਨੂੰ ਹਰ ਪਾਸੇ ਪਰਮਾਤਮਾ ਹੀ ਇਉਂ ਦਿੱਸਦਾ ਹੈ, ਜਿਵੇਂ) ਅਨੇਕਾਂ ਗਹਣੇ ਮਿਲ ਕੇ (ਗਾਲੇ ਜਾ ਕੇ) ਰੈਣੀ ਬਣ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਤੇ, ਉਸ ਢੇਲੀ ਤੋਂ ਉਹ ਸੋਨਾ ਹੀ ਅਖਵਾਂਦੀ ਹੈ ॥੩॥ (ਹੇ ਭਾਈ! ਜਿਸ ਮਨੁੱਖ ਦੇ ਅੰਦਰ ਗੁਰੂ ਦੀ ਕਿਰਪਾ ਨਾਲ) ਪਰਮਾਤਮਾ ਦੀ ਜੋਤਿ ਦਾ ਪਰਕਾਸ਼ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਉਸ ਦੇ ਅੰਦਰ ਆਤਮਕ ਅਡੋਲਤਾ ਦੇ ਆਨੰਦ ਪੈਦਾ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਉਸ ਨੂੰ ਹਰ ਥਾਂ ਸੋਭਾ ਮਿਲਦੀ ਹੈ, ਉਸ ਦੇ ਹਿਰਦੇ ਵਿਚ ਸਿਫ਼ਤ-ਸਾਲਾਹ ਦੀ ਬਾਣੀ ਦੇ (ਮਾਨੋ) ਇਕ-ਰਸ ਵਾਜੇ ਵੱਜਦੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਨਾਨਕ ਜੀ ਆਖਦੇ ਹਨ – ਗੁਰੂ ਨੇ ਜਿਸ ਮਨੁੱਖ ਵਾਸਤੇ ਇਹ ਪ੍ਰਬੰਧ ਕਰ ਦਿੱਤਾ, ਉਹ ਮਨੁੱਖ ਸਦਾ ਲਈ ਪ੍ਰਭੂ-ਚਰਨਾਂ ਵਿਚ ਟਿਕਾਣਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰ ਲੈਂਦਾ ਹੈ ॥੪॥੫॥

ਇੱਕ ਦਿਨ ਕੁਝ ਜੱਟਾਂ ਨੇ ਗੁਰੂ ਅਮਰਦਾਸ ਜੀ ਨੂੰ ਬੇਨਤੀ ਕੀਤੀ ਮਹਾਰਾਜ ਬਹੁਤ ਚਿਰ ਹੋ ਗਿਆ , ਮੀਂਹ ਨੀ ਪਿਆ , ਬਦਲ ਵੀ ਚੜ੍ਹਕੇ ਆਉਂਦਾ ਪਰ ਵੇਖਦਿਆਂ ਵੇਖਦਿਆਂ ਏਦਾਂ ਹੀ ਉਤੋ ਦੀ ਲੰਘ ਜਾਂਦਾ। ਸਤਿਗੁਰੂ ਬੜੀ ਔੜ ਲੱਗੀ ਆ ਫਸਲਾਂ ਸੁੱਕੀ ਜਾਂਦੀ ਆ। ਆਪ ਜੀ ਕ੍ਰਿਪਾ ਕਰਕੇ ਦੱਸੋ ਅਸੀਂ ਕੀ ਕਰੀਏ ??
ਸੁਣ ਕੇ ਤੀਸਰੇ ਗੁਰੂਦੇਵ ਜੀ ਨੇ ਬਚਨ ਕਹੇ ਭਾਈ ਇਨ੍ਹਾਂ ਬੱਦਲਾਂ ਵੱਲ ਉੱਠ ਉੱਠ ਕੇ ਕੀ ਵੇਖਣਾ , ਏਨ੍ਹਾਂ ਬਦਲਾਂ ਹੱਥ ਕੁਝ ਵੀ ਨਹੀਂ ਮੀਂਹ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ ਤਾਂ ਉਸ ਅਕਾਲ ਪੁਰਖ ਨੂੰ ਚੇਤੇ ਕਰੋ , ਉਸ ਦੇ ਅੱਗੇ ਅਰਦਾਸ ਬੇਨਤੀ ਕਰੋ ਜੋ ਇਨ੍ਹਾਂ ਬੱਦਲਾਂ ਨੂੰ ਭੇਜਦਾ ਆ ਜਿਸ ਦੇ ਹੁਕਮ ਵਿੱਚ ਏ ਚੱਲਦੇ ਨੇ।
ਗੁਰੂ ਬੋਲ ਨੇ
ਮ ੩॥
ਕਿਆ ਉਠਿ ਉਠਿ ਦੇਖਹੁ ਬਪੁੜੇਂ ਇਸੁ ਮੇਘੈ ਹਥਿ ਕਿਛੁ ਨਾਹਿ ॥
ਜਿਨਿ ਏਹੁ ਮੇਘੁ ਪਠਾਇਆ ਤਿਸੁ ਰਾਖਹੁ ਮਨ ਮਾਂਹਿ ॥
(ਅੰਗ-੧੨੮੦) 1280
💦💦💦💦💦💦💦💦⛈️🌩️🌧️
ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਗੁਰੂ ਅਰਜਨ ਦੇਵ ਮਹਾਰਾਜੇ ਨੂੰ ਵੀ ਇੱਕ ਦਿਨ ਸੰਗਤ ਨੇ ਬੇਨਤੀ ਕੀਤੀ ਮਹਾਰਾਜ ਬਹੁਤ ਗਰਮੀ ਸੀ, ਅੱਜ ਮੀਂਹ ਪਿਆ ਤੇ ਸੁੱਖ ਦਾ ਸਾਹ ਆਇਆ। ਹਵਾ ਵੀ ਬੜੀ ਠੰਢੀ ਚੱਲ ਰਹੀ ਹੈ।
ਸਤਿਗੁਰੂ ਕਹਿੰਦੇ ਨੇ ਸਭ ਸੁੱਖਾਂ ਦਾ ਦਾਤ‍ਾ ਓ ਮਾਲਕ ਹੈ ਜੋ ਮੀਂਹ ਪਿਆ ਹੈ , ਉਸੇ ਦੀ ਕਿਰਪਾ ਨਾਲ ਪਿਆ ਹੈ। ਉਸ ਦਾ ਧੰਨਵਾਦ ਕਰੋ ਉਸੇ ਦੀ ਮਿਹਰ ਨਾਲ ਅੱਜ ਸਭ ਜੀਅ ਜੰਤ ਪ੍ਰਸੰਨ ਨੇ ਖੁਸ਼ੀ ਨੇ।
ਮਾਝ ਮਹਲਾ ੫ ॥
ਮੀਹੁ ਪਇਆ ਪਰਮੇਸਰਿ ਪਾਇਆ ॥
ਜੀਅ ਜੰਤ ਸਭਿ ਸੁਖੀ ਵਸਾਇਆ ॥ (ਅੰਗ-੧੦੫) 105
💦💦💦💦💦💦💦💦⛈️🌩️🌧️
ਨੋਟ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਵੀ ਪੁਰਾਣੀ ਰੀਤ ਹੈ ਤੇ ਹੁਣ ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ ਤੇ ਵੀ ਦੇਖਣ ਨੂੰ ਮਿਲਦਾ ਹੈ ਕੋਈ ਗੁੱਡੀਆਂ ਪਟੋਲਿਆਂ ਦੇ ਵਿਆਹ ਕਰਾ ਰਿਹਾ ਹੈ , ਕੋਈ ਸਾੜਦਾ ਹੈ ਕੋਈ ਡੱਡੂ ਡੱਡੀ ਦਾ ਵਿਆਹ ਕਰਵਾਉਂਦਾ ਹੈ ਕੋਈ ਇੰਦਰਦੇਵ ਦੀ ਅਰਾਧਨਾ ਕਰਦਾ , ਕੋਈ ਪੀਰਾਂ ਦੇ ਚੌਲ ਚੜ੍ਹਾਉਂਦਾ ਹੈ ਏਦਾ ਹੋਰ ਬਹੁਤ ਕੁਝ ਆ ਜੋ ਮੀਂਹ ਵਾਸਤੇ ਲੋਕ ਕਰਦੇ ਨੇ।
ਪਰ ਗੁਰਮਤਿ ਅਨੁਸਾਰ ਕੇਵਲ ਗੁਰੂ ਚਰਨਾਂ ਚ ਅਰਦਾਸ ਹੈ ਨਾ ਡੱਡੂਆਂ ਹੱਥ ਕੁਝ ਹੈ ਨਾ ਗੁੱਡੀਆਂ ਦੇ, ਨਾ ਇੰਦਰ ਦੇ ਹੱਥ, ਨ ਮੜ੍ਹੀਆਂ ਤੇ ਚੌਲ ਚੜ੍ਹਾਉਣ ਨਾਲ ਕੁਝ ਮਿਲਣਾ।
ਇਹ ਤਾਂ ਅਕਾਲ ਪੁਰਖ ਦੇ ਹੱਥ ਹੈ।
ਮੀਂਹੁ ਪਿਆ ਪਰਮੇਸਰਿ ਪਾਇਆ
💦💦💦💦💦💦💦💦⛈️🌩️🌧️
ਮੇਜਰ ਸਿੰਘ
ਗੁਰੂ ਕ੍ਰਿਪਾ ਕਰੇ

ਕੁਝ ਦਰਵੇਸ਼ ਜਾਮਾ ਬਦਲ ਬਦਲ ਕੇ ਸੰਸਾਰ ਤੇ ਆਉਂਦੇ ਹਨ ਤੇ ਦੁਨੀਆਂ ਨੂੰ ਸੱਚ ਦਾ ਮਾਰਗ ਦੱਸਦੇ ਹਨ , ਪਰ ਕੁਝ ਐਸੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਜੋ ਖੂਨ ਦੁਆਰਾ ਆਪਣਾ ਫ਼ਰਜ਼ ਆਪਣੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਸਿਖਾਉਂਦੇ ਹਨ । ਸੇਵਾ , ਸਿਮਰਨ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਘਰਾਂ ਵਿਚ ਪੀੜ੍ਹੀ ਦਰ ਪੀੜੀ ਚਲੀ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ । ਗੁਰੂ ਦਾ ਦਰ ਉਹ ਛੱਡਦੇ ਨਹੀਂ ਸਗੋਂ ਹੋਰਨਾਂ ਨੂੰ ਵੀ ਉਸੇ ਰਾਹ ‘ ਤੇ ਚੱਲਣ ਲਈ ਪ੍ਰੇਰਦੇ ਹਨ । ਕਈ ਤਸੀਹੇ ਝੱਲੇ , ਬੰਦ ਬੰਦ ਕਟਵਾਏ ਪਰ ਗੁਰੂ ਦੇ ਚਰਨਾਂ ਨੂੰ ਨਹੀਂ ਛੱਡਿਆ । ਦਾਦਾ , ਪੁੱਤਰ , ਪੋਤਰਾ ਸਭ ਗੁਰੂ ਦੇ ਸੇਵਕ ਬਣੇ ਰਹੇ । ਭਾਈ ਪਰਾਗਾ ਜੀ ਹੀ ਸਨ ਜੋ ਗੁਰੂ ਘਰ ਨਾਲ ਆਪ ਵੀ ਜੁੜੇ , ਪੁੱਤਰ ਨੂੰ ਵੀ ਇਹੀ ਸਿੱਖਿਆ ਦਿੱਤੀ । ਪੁੱਤਰ ਮਤੀਦਾਸ ਜੀ ਨੇ ਐਸੀ ਸਿੱਖੀ ਨਿਭਾਈ ਕਿ ਜਿਸ ਦੀ ਮਿਸਾਲ ਹੋਰ ਕਿਧਰੇ ਮਿਲਣੀ ਮੁਸ਼ਕਲ ਹੈ । ਗੁਰੂ ਤੇਗ ਬਹਾਦਰ ਜੀ ਨਾਲ ਦਿੱਲੀ ਬੰਦੀ ਵਿਚ ਪਾਏ ਗਏ , ਕੈਦ ਰਹੇ ਤੇ ਆਰੇ ਨਾਲ ਚੀਰੇ ਜਾਣ ਦਾ ਉਚੇਚਾ ਹੁਕਮ ਬਾਦਸ਼ਾਹ ਨੇ ਸੁਣਾਇਆ ਸੀ । ਆਪ ਜੀ ਨੇ ਤਨ ਚਿਰਵਾ ਲਿਆ ਪਰ ਰਤਾ ਭਰ ਨਾ ਡੋਲੇ । ਕਮਾਲ ਇਹ ਸੀ ਭਾਈ ਮਤੀਦਾਸ ਦਾ ਕਿ ਦੋਵੇਂ ਤਨ ਚੀਰੇ ਤੇ ਦੋਵੇਂ ਹੀ ਜਪੁ ਜੀ ਸਾਹਿਬ ਪੜ੍ਹ ਰਹੇ ਸਨ । ਇਹ ਜੁਰੱਅਤ ਉਨ੍ਹਾਂ ਆਪਣੇ ਪਿਤਾ ਜੀ ਕੋਲੋਂ ਹੀ ਲਈ ਸੀ । ਸਭ ਪਰਿਵਾਰ ਨੇ ਬੜੀ ਸਿੱਖੀ ਨਿਭਾਈ । ਭਤੀਜਾ ਗੁਰਬਖ਼ਸ਼ ਸਿੰਘ ਵੀ ਦਸਮੇਸ਼ ਪਿਤਾ ਜੀ ਦੀ ਹਜ਼ੂਰੀ ਵਿਚ ਰਹੇ । ਭਾਈ ਪਰਾਗਾ ਜੀ ਸਦਾ ਨਿਮਰਤਾ ਵਿਚ ਟਿੱਕ ਰਜ਼ਾ ਵਿਚ ਰਹੇ । ਭਾਈ ਪਰਾਗਾ ਜੀ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਜੇਹਲਮ ਦੇ ਕੜਿਆਲ ਪਿੰਡ ਦੇ ਵਸਨੀਕ ਸਨ । ਆਪ ਜੀ ਦੇ ਪਿਤਾ ਛਿਬਰ ਬ੍ਰਾਹਮਣ ਸਨ ਜੋ ਮਹਾਤਮਾ ਗੌਤਮ ਦੇ ਪੁੱਤਰ ਸਨ । ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਗੁਰਸਿੱਖੀ ਧਾਰਨ ਕਰਕੇ ਆਪਣਾ ਜੀਵਨ ਹੋਰਨਾਂ ਲਈ ਨਮੂਨਾ ਬਣਾਇਆ । ਗੁਰੂ ਹਰਿਗੋਬਿੰਦ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਧਰਮ ਜੰਗਾਂ ਵਿਚ ਵੱਧ ਚੜ੍ਹ ਕੇ ਹਿੱਸਾ ਲਿਆ ਤੇ ਚੜ੍ਹਦੀ ਕਲਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ । ਭਾਈ ਗੁਰਦਾਸ ਜੀ ਨੇ ਭਾਈ ਪਰਾਗਾ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਪੰਜਵੇਂ ਪਾਤਸ਼ਾਹ ਦੇ ਸਿੱਖਾਂ ਦੀ ਸੂਚੀ ਵਿਚ ਕੀਤਾ ਹੈ : “ ਪੁਰਖ ਪਿਰਾਗਾ ਸ਼ਬਦ ਆਧਾਰਾ ? ” ਗੁਰੂ ਹਰਿਗੋਬਿੰਦ ਜੀ ਨੇ ਯੁੱਧ ਵਿਚ ਹੋਈ ਸਫ਼ਲਤਾ ਪਿੱਛੋਂ ਭਾਈ ਪਰਾਗਾ ਨੂੰ ਬੜਾ ਆਦਰ ਦਿੱਤਾ : ਜੈਤ ਸੌ ਪਰਾਗਾ ਧੀਰ ਪੈੜਾ ਸੰਗ ਆਯੋ ਹੋ ।
ਪੰਜਵੇਂ ਪਾਤਸ਼ਾਹ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਉਪਦੇਸ਼ ਦੇਂ ਕੇ ਕਿਹਾ ਸੀ ਕਿ ਇੰਦਰੀਆਂ ਸੰਕੋਚ ਕੇ ਸਵਾਸ – ਸਵਾਸ ਵਾਹਿਗੁਰੂ ਦਾ ਜਾਪ ਕਰਨਾ । ਉਹ ਇਤਨੇ ਬੇਬਾਕ ਹੋ ਗਏ ਸਨ ਕਿ ਜਦ ਪੰਡਤਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਤੁਸੀਂ ਕਰਮ ਧਰਮ ਛੱਡ ਦਿੱਤਾ ਹੈ ਤਾਂ ਭਾਈ ਪਰਾਗਾ ਜੀ ਨੇ ਕਿਹਾ : “ ਤੁਸੀਂ ਤਾਂ ਕਹਿੰਦੇ ਹੋ ਕਿ ਜਿਸ ਘਰ ਸੂਤਕ ਜਾਂ ਮ੍ਰਿਤਕ ਹੋਵੇ ਉੱਥੇ ਕਰਮ ਕੀਤੇ ਕੰਮ ਨਹੀਂ ਆਉਂਦੇ । ਸਾਡਾ ਅਗਿਆਨ ਪਿਤਾ ਮਰ ਗਿਆ ਹੈ ਅਤੇ ਗਿਆਨ ਪੁੱਤਰ ਜਨਮਿਆ ਹੈ । ਇਸ ਲਈ ਕਰਮ ਨਹੀਂ ਕਰਦੇ । ਭੱਟ ਵਹੀ ਮੁਲਤਾਨੀ ਸਿੰਧੀ ਵਿਚ ਭਾਈ ਮਤੀਦਾਸ ਜੀ ਦੀ ਬੰਸ ਬਾਰੇ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਲਿਖਿਆ ਹੈ : ਗੈਲੇ ਮਤੀ ਦਾਸ , ਸਤੀ ਦਾਸ ਬੇਟੇ ਹੀਰਾ ਨੰਦ ਕੇ , ਪੋਤੇ ਲਖੀ ਦਾਲਕੇ , ਪੜਪੋਤੇ ਪਿਰਾਗਾ ਕੇ , ਬੰਸ ਗੌਤਮ ਕਾ , ਸਾਰਸੂਤੀ ਭਾਗਵਤ ਗੋਤਰੇ ਛੱਬਰ ਬਾਹਮਣ ਮਾਰੇ ਗਏ । ਇਸ ਆਤਮ ਗਿਆਨੀ ਤੇ ਧਰਮਵੀਰ ਮਹਾਤਮਾ ਦੇ ਚਾਰ ਪੁੱਤਰ ਹੋਏ । ਭਾਈ ਸਤੀਦਾਸ , ਭਾਈ ਮਤੀਦਾਸ , ਭਾਈ ਜਤੀਦਾਸ ਅਤੇ ਭਾਈ ਸਖੀਦਾਸ । ਗੁਰੂ ਹਰਿਗੋਬਿੰਦ ਜੀ ਨੂੰ ਸ਼ਸਤਰ ਵਿੱਦਿਆ ਸਖੌਮ ਵਿੱਚ ਵੀ ਭਾਈ ਪਰਾਗਾ ਜੀ ਦਾ ਅਹਿਮ ਰੋਲ ਰਿਹਾ ਸੀ । ਐਸੇ ਸਨ ਗੁਰੂ ਦੇ ਅਨਿਨ ਸਿੱਖ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਸਤਿਗੁਰੂ ਦੇ ਚਰਨੀਂ ਲੱਗ ਆਪਾ ਗਵਾ ਲਿਆ । ਗੁਰੂ ਨੂੰ ਸਭ ਕੁਝ ਜਾਣ ਕੇ ਸ਼ਬਦ ਦਾ ਅਭਿਆਸ ਕੀਤਾ । ਵਕਤ ਆਉਣ ਤੋਂ ਜਾਨ ਤੱਕ ਵਾਰ ਦਿੱਤੀ ।

ਗੁਰੂ ਹਰਿਰਾਇ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਦੇ ਜੋਤੀ ਜੋਤ ਤੇ ਗੁਰੂ ਹਰਿਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਦੇ ਗੁਰਗੱਦੀ ਦਿਵਸ ਵਾਲੇ ਦਿਨ ਗੁਰੂ ਰਾਮਦਾਸ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਨੇ ਮਿਹਰ ਕੀਤੀ ਦਰਬਾਰ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਦਰਸ਼ਨ ਕਰਨ ਦਾ ਸੁਭਾਗ ਸਮਾਂ ਬਖਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤਾ । ਜਦੋ ਮੈ ਲੰਗਰ ਹਾਲ ਵਲੋ ਦੀ ਗਿਆ ਸਭ ਤੋ ਪਹਿਲਾ ਲੰਗਰ ਵਿੱਚ ਸੇਵਾ ਤੇ ਪ੍ਰਸਾਦਾ ਛਕਦੀਆਂ ਸੰਗਤਾਂ ਦੇ ਦਰਸ਼ਨ ਹੋਏ ਸਨ । ਇਕ ਦਮ ਸੁਰਤ ਨੇ ਉਡਾਰੀ ਮਾਰੀ ਤੇ ਪਾਕਿਤਸਾਨ ਦੀ ਪਵਿੱਤਰ ਧਰਤੀ ਜਿਥੇ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਨੇ ਵੀਹ ਰੁਪਿਆ ਦਾ ਲੰਗਰ ਭੁੱਖੇ ਸਾਧੂਆਂ ਨੂੰ ਛਕਾਇਆ ਉਥੇ ਪਹੁੰਚ ਗਈ । ਜਦੋ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਨੇ ਲੰਗਰ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਨੀਂਹ ਰੱਖੀ ਸੀ ਮੂੰਹ ਵਿਚੋ ਸੁਭਾਵਕ ਹੀ ਧੰਨ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਧੰਨ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਸਾਹਿਬ ਨਿਕਲ ਗਿਆ । ਜਦੋ ਥੋੜਾ ਅੱਗੇ ਜਾ ਕੇ ਲੰਗਰ ਸਾਹਿਬ ਵੱਲ ਦੇਖਿਆ ਤਾ ਇਕ ਤਖਤੀ ਦੇ ਉਪਰ ਭਾਈ ਸੱਤੇ ਬਲਵੰਡ ਜੀ ਦੀ ਵਾਰ ਦੇ ਸ਼ਬਦ ਲਿਖੇ ਪੜੇ ( ਲੰਗਰਿ ਦਉਲਤਿ ਵੰਡੀਐ ਰਸੁ ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਖੀਰਿ ਘਿਆਲੀ ) ਗੁਰਬਾਣੀ ਦੀ ਤੁਕ ਪੜਦਿਆਂ ਸੁਰਤ ਨੇ ਖਡੂਰ ਸਾਹਿਬ ਗੁਰੂ ਅੰਗਦ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਦੇ ਲੰਗਰ ਅੰਦਰ ਮਾਤਾ ਖੀਵੀ ਜੀ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਸਿੱਖ ਪੁੱਤਰਾਂ ਵਾਸਤੇ ਘਿਉ ਵਾਲੀ ਖੀਰ ਤੇ ਕਈ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦੇ ਹੋਰ ਭੋਜਨ ਵਰਤਾਉਦਿਆਂ ਵੇਖਿਆ । ਫੇਰ ਜਦੋ ਲੰਗਰ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਅੰਦਰ ਜਾਂਦੀ ਸੰਗਤ ਵੱਲ ਦੇਖਿਆ ਕੋਈ ਕਿਸੇ ਨਾਲ ਭੇਦ ਭਾਵ ਨਹੀ ਕੀ ਰਾਜਾ ਤੇ ਕੀ ਗਰੀਬ ਸਾਰੇ ਇਕ ਹੀ ਪੰਗਤ ਵਿਚ ਬੈਠ ਕੇ ਪ੍ਰਸਾਦਾ ਛੱਕਣ ਲਈ ਤਿਆਰ ਖੜੇ ਸਨ ਫੇਰ ਸੁਰਤ ਨੇ ਉਡਾਰੀ ਮਾਰੀ ਤੇ ਗੋਇੰਦਵਾਲ ਸਾਹਿਬ ਦੀ ਧਰਤੀ ਤੇ ਗੁਰੂ ਅਮਰਦਾਸ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਦੇ ਚਰਨਾਂ ਵਿੱਚ ਪਹੁੰਚ ਗਈ । ਜਿਸ ਗੋਇੰਦਵਾਲ ਸਾਹਿਬ ਦੀ ਧਰਤੀ ਤੇ ਆ ਕੇ ਦੇਸ਼ ਦਾ ਬਾਦਸ਼ਾਹ ਅਕਬਰ ਪੰਗਤ ਵਿਚ ਬੈਠ ਕੇ ਸਾਰੀ ਸੰਗਤ ਨਾਲ ਪ੍ਰਸਾਦਾ ਛੱਕ ਰਿਹਾ ਸੀ । ਗੁਰੂ ਘਰ ਨਾ ਕੋਈ ਵੱਡਾ ਤੇ ਨਾ ਕੋਈ ਛੋਟਾ ਸਾਰੇ ਬਰਾਬਰ ਸਨ ਜਦੋ ਤਿਨ ਗੁਰੂ ਸਹਿਬਾਨ ਦੀ ਚਲਾਈ ਮਰਿਯਾਦਾ ਨੂੰ ਗੁਰੂ ਰਾਮਦਾਸ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਨੇ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਸਾਹਿਬ ਦੀ ਪਵਿੱਤਰ ਧਰਤੀ ਤੇ ਲਾਗੂ ਕੀਤਾ ਤਾ ਭਾਈ ਸਤੇ ਬਲਵੰਡ ਜੀ ਨੂੰ ਕਹਿਣਾ ਪਿਆ । ( ਨਾਨਕੁ ਤੂ ਲਹਣਾ ਤੂਹੈ ਗੁਰੁ ਅਮਰੁ ਤੂ ਵੀਚਾਰਿਆ ॥ ਗੁਰੁ ਡਿਠਾ ਤਾਂ ਮਨੁ ਸਾਧਾਰਿਆ ॥੭॥ ) ਜਦੋ ਲੰਗਰ ਸਾਹਿਬ ਤੋ ਖੱਬੇ ਵਾਲੇ ਪਾਸੇ ਨਿਗਾਹ ਗਈ ਸਾਹਮਣੇ ਮੰਜੀ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਦਰਸ਼ਨ ਹੋਏ ਸੁਰਤ ਗੁਰੂ ਅਰਜਨ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਦੇ ਚਰਨਾਂ ਵਿੱਚ ਚੱਲੀ ਗਈ । ਉਹ ਕਿਨਾਂ ਭਾਗਾ ਵਾਲਾ ਸਮਾਂ ਹੋਵੇਗਾਂ ਜਦੋ ਗੁਰੂ ਜੀ ਆਪਣੇ ਮੁਖਾਰਬਿੰਦ ਤੋ ਸੰਗਤਾਂ ਨੂੰ ਕਥਾ ਸਰਵਨ ਕਰਵਾਉਦੇ ਹੋਵਣਗੇ । ਬਾਬਾ ਬੁੱਢਾ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਤੇ ਸੰਗਤ ਦੀ ਬੇਨਤੀ ਨੂੰ ਮੰਨ ਕੇ ਮੰਜੀ ਸਾਹਿਬ ਦਰਵਾਜੇ ਦੇ ਬਾਹਰ ਥੜੇ ਉਤੇ ਬੈਠ ਕੇ ਬਾਰਹਮਾਂਹ ਬਾਣੀ ਦਾ ਉਚਾਰਨ ਕੀਤਾ ਹੋਵੇਗਾ । ਜਦੋ ਅੱਗੇ ਪੈਰ ਜਲ ਨਾਲ ਧੋ ਕੇ ਗੁਰੂ ਰਾਮਦਾਸ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਦੇ ਦਰ ਅੰਦਰ ਜਾਣ ਲਈ ਪੋੜੀਆਂ ਉਤਰੀਆਂ ਤੇ ਨਿਵਾਣ ਵੱਲ ਗਿਆ ਤਾ ਸੁਰਤ ਨੇ ਉਡਾਰੀ ਮਾਰੀ ਤੇ ਹਰ ਗੁਰੂ ਘਰ ਹੁੰਦੀ ਅਰਦਾਸ ਦੇ ਉਹ ਬਚਨ ਚੇਤੇ ਆ ਗਏ ( ਸਿਖਾਂ ਦਾ ਮਨ ਨੀਵਾਂ ਤੇ ਮਤ ਉਚੀ ਮਤ ਪਤ ਦਾ ਰਾਖਾ ਆਪ ਵਾਹਿਗੁਰੂ ) ਪੌੜੀਆ ਉਤਰਦਿਆਂ ਮਨ ਵਾਕਿਆ ਹੀ ਨੀਵਾਂ ਹੋ ਗਿਆ ਮਨ ਬਾਹਰਲੀਆਂ ਭਟਕਣਾਂ ਤੋ ਸਾਂਤ ਹੋ ਗਿਆ ਸਿਰਫ ਜੁਬਾਨ ਤੇ ਮਨ ਵਿੱਚ ਇਕ ਹੀ ਸ਼ਬਦ ਗੂੰਜ ਰਿਹਾ ਸੀ । ਧੰਨ ਧੰਨ ਰਾਮਦਾਸ ਗੁਰ ਜਿਨਿ ਸਿਰਿਆ ਤਿਨੈ ਸਵਾਰਿਆ । ਜਦੋ ਪੌੜੀਆ ਤੋ ਥੱਲੇ ਉਤਰਿਆ ਤੇ ਨਿਗਾਹ ਦੁੱਖ ਭੰਜਨੀ ਬੇਰ ਤੇ ਪੈ ਗਈ ਸੁਰਤ ਨੇ ਉਡਾਰੀ ਮਾਰੀ ਤੇ ਪੱਟੀ ਦੇ ਰਾਜੇ ਦੁਨੀ ਚੰਦ ਦੀ ਧੀ ਬੀਬੀ ਰਜਨੀ ਤੇ ਉਸਦੇ ਪਿੰਗਲੇ ਪਤੀ ਤੇ ਜਾ ਟਿਕੀ । ਕਿਵੇ ਬੀਬੀ ਰਜਨੀ ਆਪਣੇ ਕੋਹੜੀ ਪਤੀ ਨੂੰ ਧੂੰਹਦੀ ਹੋਈ ਇਸ ਬੇਰੀ ਦੀ ਛਾ ਹੇਠਾ ਲੈ ਕੇ ਆਈ ਤੇ ਕਿਸ ਤਰਾਂ ਗੁਰੂ ਰਾਮਦਾਸ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਦੀ ਮਿਹਰ ਦਾ ਮੀਂਹ ਇਸ ਕੋਹੜੀ ਦੇ ਉਤੇ ਪਿਆ ਤੇ ਇਸਨਾਨ ਕਰਦਿਆ ਹੀ ਸਰੀਰ ਕੰਚਨ ਦੀ ਨਿਆਈ ਹੋ ਗਿਆ। ਅੱਜ ਵੀ ਇਸ ਦੁੱਖ ਭੰਜਨੀ ਬੇਰ ਹੇਠ ਸ਼ਰਧਾ ਨਾਲ ਇਸਨਾਨ ਕਰਨ ਵਾਲਿਆ ਦੇ ਸਾਰੇ ਰੋਗ ਦੂਰ ਹੋ ਰਹੇ ਹਨ । ਜਦੋ ਦੁੱਖ ਭੰਜਨੀ ਬੇਰ ਦੇ ਲਾਗੇ ਹੀ ਉਸ ਥੜੇ ਦੇ ਦਰਸ਼ਨ ਕੀਤੇ ਜਿਥੇ ਬੈਠ ਕੇ ਕਦੇ ਗੁਰੂ ਅਰਜਨ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਸੰਗਤਾਂ ਪਾਸੋ ਦਰਬਾਰ ਸਾਹਿਬ ਦੀ ਸੇਵਾ ਕਰਵਾਇਆ ਕਰਦੇ ਸਨ । ਆਪ ਮਹੂਰੇ ਹੀ ਉਸ ਥੜੇ ਅੱਗੇ ਸਿਰ ਝੁਕ ਗਿਆ , ਜਦੋ ਪਰਕਰਮਾਂ ਵਿੱਚ ਹੋਰ ਅੱਗੇ ਗਿਆ ਤਾ ਸ਼ਹੀਦ ਬਾਬਾ ਦੀਪ ਸਿੰਘ ਜੀ ਦੇ ਉਸ ਪਵਿੱਤਰ ਅਸਥਾਨ ਦੇ ਦਰਸ਼ਨ ਹੋਏ ਤੇ ਸੁਰਤ ਨੇ ਉਡਾਰੀ ਮਾਰੀ ਤੇ ਦਮਦਮਾਂ ਸਾਹਿਬ ਸਾਬੋ ਕੀ ਤਲਵੰਡੀ ਪਹੁੰਚ ਗਈ। ਜਿਥੇ ਬੁੱਢਾ ਸ਼ੇਰ ਭੋਰੇ ਵਿੱਚ ਬੈਠ ਕੇ ਭਗਤੀ ਵਿੱਚ ਲੀਨ ਸੀ ਜਦੋ ਦਰਬਾਰ ਸਾਹਿਬ ਦੀ ਬੇਅਦਬੀ ਦੀ ਖ਼ਬਰ ਸੁਣੀ ਡੋਲੇ ਫੜਕ ਉਠੇ ਅੱਖਾਂ ਲਾਲ ਹੋ ਗਈਆਂ । ਕਰਕੇ ਸਾਰੇ ਸਿੰਘ ਇਕੱਠੇ ਕੀਤੀ ਅਰਦਾਸ ਗੁਰੂ ਰਾਮਦਾਸ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਜਿਨਾ ਚਿਰ ਆਪ ਜੀ ਦੇ ਅਸਥਾਨ ਨੂੰ ਅਜਾਦ ਨਹੀ ਕਰਵਾ ਲੈਦਾਂ ਉਨਾ ਚਿਰ ਸ਼ਹਾਦਤ ਪ੍ਰਾਪਤ ਨਹੀ ਕਰਾਗਾਂ। ਹੁਣ ਤੱਕ ਦੀ ਸੱਭ ਤੋ ਵੱਖਰੀ ਅਰਦਾਸ ਸੀ , ਹੋਇਆ ਵੀ ਏਦਾ ਜਦੋ ਬਾਬਾ ਦੀਪ ਸਿੰਘ ਜੀ ਚੱਬੇ ਦੀ ਧਰਤੀ ਤੇ ਪਹੁੰਚੇ ਤਾਂ ਜੰਗ ਦੌਰਾਨ ਦੁਸ਼ਮਨ ਜਰਨੈਲ ਨਾਲ ਸਾਝਾਂ ਵਾਰ ਚੱਲਿਆ ਦੋਹਾਂ ਯੋਧਿਆ ਦੇ ਸਿਰ ਧਰ ਨਾਲੋ ਵੱਖ ਹੋ ਗਏ। ਇਕ ਸਿੰਘ ਨੇ ਆਖਿਆ ਬਾਬਾ ਜੀ ਤੁਸੀ ਅਰਦਾਸ ਕੀਤੀ ਸੀ ਦਰਬਾਰ ਸਾਹਿਬ ਅਜਾਦ ਕਰਵਾ ਕੇ ਸ਼ਹਾਦਤ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਾਗਾਂ। ਬਸ ਏਨਾ ਕਹਿਣ ਦੀ ਦੇਰ ਸੀ ਬਾਬਾ ਜੀ ਨੇ ਸੀਸ ਤੱਲੀ ਤੇ ਰੱਖਿਆ ਤੇ ਦੁਸ਼ਮਨਾਂ ਦੇ ਆਹੂ ਲਾਉਂਦੇ ਹੋਏ ਦਰਬਾਰ ਸਾਹਿਬ ਅੰਦਰ ਦਾਖਲ ਹੋਏ । ਉਸ ਬੁੱਢੇ ਜਰਨੈਲ ਮਹਾਬਲੀ ਬੀਰ ਸੂਰਮਾਂ ਬਾਬਾ ਦੀਪ ਸਿੰਘ ਜੀ ਆਪਣੀ ਕੀਤੀ ਹੋਈ ਗੁਰੂ ਚਰਨਾਂ ਵਿੱਚ ਅਰਦਾਸ ਪੂਰੀ ਕਰ ਗਏ । ਉਸ ਤੋ ਅੱਗੇ ਗਿਆਂ ਤੇ ਦੇਖਿਆ ਗੁਰੂ ਕੇ ਸੇਵਾਦਾਰ ਹਰ ਕੋਨੇ ਵਿੱਚ ਠੰਡਾ ਮਿਠਾ ਜਲ ਸੰਗਤਾਂ ਨੂੰ ਵਰਤਾ ਰਹੇ ਸਨ ਇਹ ਤਾ ਗੁਰੂ ਕੀ ਸੰਗਤ ਹੈ । ਸਾਡਾ ਇਤਿਹਾਸ ਤੇ ਏਡਾ ਅਮੀਰ ਹੈ ਇਹ ਸੋਚਦਿਆਂ ਸੋਚਦਿਆਂ ਸੁਰਤ ਨੇ ਉਡਾਰੀ ਮਾਰੀ ਤੇ ਅਨੰਦਪੁਰ ਸਾਹਿਬ ਦੀ ਧਰਤੀ ਤੇ ਪਹੁੰਚ ਗਈ ਜਿਥੇ ਭਾਈ ਘਨੱਈਆ ਜੀ ਜੰਗ ਵਿੱਚ ਫੱਟੜ ਦੁਸ਼ਮਨਾਂ ਨੂੰ ਵੀ ਪਾਣੀ ਪਿਲਾ ਰਹੇ ਸਨ ਤੇ ਮਲਮ ਪੱਟੀ ਵੀ ਕਰ ਰਹੇ ਸਨ ਰੈਡ ਕਰੋਸ ਦੇ ਜਨਮ ਦਾਤਾ ਭਾਈ ਘਨੱਈਆ ਜੀ ਦੀ ਸੇਵਾ ਤੋ ਸਿਖਿਆ ਲੈ ਕੇ ਗੁਰੂ ਕੇ ਸਿੱਖ ਅੱਜ ਵੀ ਇਹ ਸੇਵਾ ਨਿਰੰਤਰ ਚਾਲੂ ਰੱਖਦੇ ਹਨ । ਇਸ ਤੋ ਅੱਗੇ ਜਦੋ ਦਰਬਾਰ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਦੇ ਦਰਸ਼ਨ ਕੀਤੇ ਤੇ ਨਿਰੰਤਰ ਚਲਦਾ ਕੀਰਤਨ ਸਰਵਨ ਕੀਤਾ ਤੇ ਆਪ ਮਹੂਰੇ ਹੀ ਮੂੰਹ ਵਿੱਚੋ ਨਿਕਲ ਗਿਆ । ( ਡਿਠੇ ਸਭੇ ਥਾਵ ਨਹੀ ਤੁਧੁ ਜੇਹਿਆ ) ਕੁਝ ਸਮਾਂ ਕੀਰਤਨ ਸਰਵਨ ਕਰ ਕੇ ਜਦੋ ਬਾਹਰ ਆਣ ਕੇ ਕੜਾਹ ਪ੍ਰਸਾਦ ਲਿਆ ਤਾ ਸੁਰਤ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਦੇ ਚਰਨਾਂ ਵਿੱਚ ਜੁੜ ਗਈ ਜਦੋ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਭਾਈ ਮਰਦਾਨਾ ਜੀ ਦੇ ਨਾਲ ਦਰਬਾਰ ਸਾਹਿਬ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਦੀ ਪਵਿੱਤਰ ਧਰਤੀ ਤੇ ਆਏ ਉਸ ਸਮੇ ਇਕ ਸ਼ਰਧਾਲੂ ਸਿੱਖ ਨੇ ਗੁਰੂ ਜੀ ਨੂੰ ਕੁਝ ਛਕਾਉਣ ਲਈ ਬੇਨਤੀ ਕੀਤੀ । ਉਸ ਸਮੇ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਨੇ ਉਸ ਸਿੱਖ ਪਾਸੋ ਰਸਦ ਮੰਗਵਾਈ ਤੇ ਪਹਿਲੀ ਕੜਾਹ ਪ੍ਰਸਾਦ ਦੀ ਦੇਗ ਦਰਬਾਰ ਸਾਹਿਬ ਦੀ ਪਵਿੱਤਰ ਧਰਤੀ ਉਤੇ ਬਣਾਉਣਾ ਕੀਤੀ । ਦੇਗ ਬਣਾ ਕੇ ਗੁਰੂ ਜੀ ਨੇ ਸਾਰੀ ਬੈਠੀ ਸੰਗਤ ਨੂੰ ਵਰਤਾ ਕੇ ਬਚਨ ਕੀਤਾ ਇਹ ਐਸਾ ਸੱਚਖੰਡ ਦਾ ਭੋਜਨ ਹੈ ਜੋ ਬੱਚੇ ਤੋ ਲੈ ਕੇ ਬਜ਼ੁਰਗ ਤੱਕ ਸਾਰੇ ਇਸ ਨੂੰ ਛੱਕ ਸਕਦੇ ਹਨ । ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਨੂੰ ਸੰਗਤ ਨੇ ਬੇਨਤੀ ਕਰ ਕੇ ਏਥੇ ਰੁਕਣ ਲਈ ਆਖਿਆ ਉਸ ਸਮੇਂ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਨੇ ਆਖਿਆ ਅਸੀ ਏਥੇ ਚੌਥੇ ਜਾਮੇ ਵਿੱਚ ਆਣ ਕੇ ਰੁਕਾਗੇ । ਉਸ ਤੋ ਬਾਅਦ ਇਹ ਕੜਾਹ ਪ੍ਰਸਾਦ ਗੁਰੂ ਘਰ ਦੀ ਮਰਯਾਦਾ ਦਾ ਅੰਗ ਬਣ ਗਿਆ , ਕੜਾਹ ਪ੍ਰਸਾਦ ਲੈ ਕੇ ਜਦੋ ਨਿਗਾਹ ਲਾਇਚੀ ਬੇਰ ਵੱਲ ਪਈ ਜਿਸ ਨੂ ਲਾਇਚੀਆਂ ਵਾਗ ਨਿਕੇ ਨਿਕੇ ਬੇਰ ਲਗਦੇ ਸਨ । ਸੁਰਤ ਭਾਈ ਮਹਿਤਾਬ ਸਿੰਘ ਮੀਰਾਂਕੋਟੀਆ ਤੇ ਭਾਈ ਸੁੱਖਾ ਸਿੰਘ ਕੰਬੋਕੀ ਮਾੜੀ ਵਾਲਿਆਂ ਵੱਲ ਚਲੀ ਗਈ ਕਿਵੇ ਯੋਧਿਆ ਨੇ ਪੱਟੀ ਦੇ ਲੰਬਰਦਾਰਾਂ ਦੇ ਭੇਸ ਬਣਾ ਕੇ ਮੱਸੇ ਰੰਗੜ ਦਾ ਸਿਰ ਵੱਡਿਆ ਤੇ ਨੇਜੇ ਤੇ ਟੰਗ ਕੇ ਚਲੇ ਗਏ। ਇਸ ਤੋ ਅਗੇ ਜਦੋ ਸਾਹਮਣੇ ਨਿਗਾਹ ਗਈ ਤੇ ਅਕਾਲ ਦਾ ਤਖਤ ਨਜਰੀ ਪਿਆ ਜਿਸ ਨੂੰ ਤਿਨ ਮਹਾਂਪੁਰਸ਼ਾਂ ਨੇ ਬਣਾਇਆ ਸੀ । ਧੰਨ ਗੁਰੂ ਹਰਿਗੋਬਿੰਦ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਧੰਨ ਬਾਬਾ ਬੁੱਢਾ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਤੇ ਭਾਈ ਗੁਰਦਾਸ ਜੀ ਨੇ ਜਿਸ ਤਖਤ ਤੇ ਬੈਠ ਕੇ ਸਾਸਤਰਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਨਾਲ ਸ਼ਸਤਰਾਂ ਦਾ ਜਿਕਰ ਹੋਇਆ । ਮੀਰੀ ਪੀਰੀ ਦੀਆਂ ਦੋ ਤਲਵਾਰਾ ਗੁਰੂ ਹਰਿਗੋਬਿੰਦ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਨੂੰ ਬਾਬਾ ਬੁੱਢਾ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਨੇ ਪਵਾਈਆਂ । ਜੰਗੀ ਨਗਾਰੇ ਵੱਜੇ ਦਿਲੀ ਦੇ ਬਾਦਸ਼ਾਹ ਤੋ ਉਚਾ ਤਖਤ ਬਣਾਇਆਂ , ਮਰਦੇ ਹੋਏ ਲੋਕਾ ਨੂੰ ਅਣਖ ਨਾਲ ਜਿਉਣਾ ਸਿਖਾਇਆ ਜਾਣ ਲੱਗਾ । ਹੁਕਮਨਾਮੇ ਲਾਗੂ ਹੋਏ ਹੁਣ ਗੁਰੂ ਘਰ ਵਿੱਚ ਜਵਾਨੀ ਚੰਗੇ ਸ਼ਸਤਰ ਤੇ ਤੇਜ ਘੋੜਿਆ ਦੀ ਜਰੂਰਤ ਹੈ , ਗੁਰੂ ਜੀ ਨੇ ਚਾਰ ਜੰਗਾਂ ਕੀਤੀਆਂ ਹਕੂਮਤ ਦੇ ਨਾਲ ਤੇ ਚਾਰੇ ਜੰਗਾ ਜਿੱਤੀਆਂ ਸਨ । ਦਰਸ਼ਨ ਕੀਤੇ ਅਕਾਲ ਤਖ਼ਤ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਦੇ , ਜਦੋ ਅਕਾਲ ਤਖ਼ਤ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਦੇ ਪਿਛਲੇ ਪਾਸੇ ਗਿਆ ਤਾ ਦੇਖਿਆ ਉਥੇ ਬਾਬਾ ਦੀਪ ਸਿੰਘ ਤੋ ਬਾਅਦ ਦੂਸਰਾ ਜਥੇਦਾਰ ਸ਼ਹੀਦ ਗੁਰਬਖਸ਼ ਸਿੰਘ ਚੌਕੜਾ ਮਾਰ ਕੇ ਬੈਠਾ ਹੋਇਆ ਹੈ । ਜਦੋ ਦਰਸ਼ਨ ਕੀਤੇ ਸ਼ਹੀਦ ਦੇ ਦਰ ਦੇ ਤੇ ਸੁਰਤ ਚਲੀ ਗਈ ਅਬਦਾਲੀ ਦੀ ਫੌਜ ਵੱਲ ਜਦੋ ਅਠਾਰਾ ਕੁ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਵਿੱਚ ਬਾਬਾ ਗੁਰਬਖਸ਼ ਸਿੰਘ ਜੀ ਦੇ ਨਾਲ ਨਿਹੰਗ ਸਿੰਘ ਬੈਠੇ ਸਨ । ਖਬਰ ਮਿਲੀ ਅਬਦਾਲੀ ਦੀ ਫੌਜ ਫੇਰ ਦਰਬਾਰ ਸਾਹਿਬ ਵੱਲ ਆ ਰਹੀ ਹੈ , ਕਰ ਕੇ ਅਰਦਾਸ ਛੱਡ ਕੇ ਜੰਗੀ ਜੈਕਾਰੇ ਆ ਪਏ ਦੁਸ਼ਮਨ ਦੀ ਫੌਜ ਨੂੰ , ਆਹੂ ਲਾ ਦਿੱਤੇ ਦੁਸ਼ਮਨ ਦੀ ਫੌਜ ਦੇ । ਫੌਜ ਨੂੰ ਭੱਜਣ ਦਾ ਰਾਹ ਨਾ ਦਿਸੇ ਏਨੀ ਗਹਿਗਚ ਦੀ ਜੰਗ ਹੋਈ ਫੌਜ ਨੇ ਜਿਉਣ ਦੀ ਆਸ ਛੱਡ ਦਿੱਤੀ । ਏਧਰ ਇਕ ਇਕ ਕਰਕੇ ਬਾਬਾ ਜੀ ਦੇ ਸਾਥੀ ਵੀ ਸ਼ਹਾਦਤ ਦਾ ਜਾਮ ਪੀਂਦੇ ਗਏ ਅਖੀਰ ਬਾਬਾ ਜੀ ਗੁਰਧਾਮਾ ਦੀ ਰੱਖਿਆ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਗੁਰੂ ਰਾਮਦਾਸ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਦੀ ਪਵਿੱਤਰ ਗੋਦ ਵਿੱਚ ਜਾ ਬਿਰਾਜੇ ਸਨ। ਜਦੋ ਬਾਬਾ ਗੁਰਬਖਸ਼ ਸਿੰਘ ਜੀ ਦੇ ਅਸਥਾਨ ਦੇ ਦਰਸ਼ਨ ਕਰਕੇ ਅਗਾਹ ਥੜਾ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਅਸਥਾਨ ਵੱਲ ਤੁਰਿਆ ਤੇ ਸੁਰਤ ਨੇ ਉਡਾਰੀ ਮਾਰੀ ਤੇ ਗੁਰੂ ਤੇਗ ਬਹਾਦਰ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਦੇ ਚਰਨਾਂ ਵਿੱਚ ਜਾ ਟਿਕੀ । ਜਦੋ ਗੁਰੂ ਤੇਗ ਬਹਾਦਰ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਬਾਬਾ ਬਕਾਲਾ ਸਾਹਿਬ ਦੀ ਧਰਤੀ ਤੋ ਚਲ ਕੇ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਸਾਹਿਬ ਗੁਰੂ ਰਾਮਦਾਸ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਦੇ ਅਸਥਾਨ ਤੇ ਪਹੁੰਚੇ ਸਨ । ਜਦੋ ਗੁਰੂ ਤੇਗ ਬਹਾਦਰ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਦੇ ਆਉਣ ਦੀ ਖਬਰ ਪ੍ਰਿਥੀ ਚੰਦ ਦੀ ਔਲਾਦ ਤੇ ਮਸੰਦਾਂ ਨੂੰ ਪਤਾ ਲੱਗੀ ਇਹਨਾਂ ਨੇ ਡਰਦਿਆ ਹੀ ਦਰਬਾਰ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਦਰਵਾਜ਼ੇ ਬੰਦ ਕਰ ਦਿੱਤੇ । ਕਿਤੇ ਗੁਰੂ ਸਾਡੇ ਕੋਲੋ ਇਸ ਦਰਬਾਰ ਸਾਹਿਬ ਦਾ ਕਬਜ਼ਾ ਨਾ ਖੋਹ ਲਵੇ , ਗੁਰੂ ਤੇਗ ਬਹਾਦਰ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਆਪਣੇ ਵੱਡੇ ਸਤਿਗੁਰਾਂ ਦੇ ਅਸਥਾਨ ਦੇ ਉਥੋ ਹੀ ਦਰਸ਼ਨ ਕੀਤੇ ਤੇ ਥੜੇ ਤੇ ਬੈਠ ਕੇ ਸੰਗਤਾਂ ਨੂੰ ਇਕ ਵਾਹਿਗੁਰੂ ਜੀ ਦੇ ਲੜ ਲੱਗਣ ਦਾ ਉਪਦੇਸ਼ ਦੇਂਦੇ ਹੋਏ ਵਾਪਸ ਆ ਗਏ। ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਯਾਦ ਵਿੱਚ ਗੁਰਦੁਵਾਰਾ ਥੜਾ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਦਰਸ਼ਨ ਕਰਕੇ ਜਦੋ ਬਾਹਰ ਨਿਕਲਿਆ ਤਾ ਸਾਹਮਣੇ ਨਿਗਾਹ ਪਈ ਜੂਨ 1984 ਦੇ ਸ਼ਹੀਦ ਸਿੰਘਾਂ ਦੇ ਅਸਥਾਨ ਤੇ । ਸੁਰਤ ਉਸ ਸਮੇ ਦੇ ਹਾਲਾਤਾ ਨੂੰ ਦੇਖਣ ਲੱਗੀ ਜਦੋ ਸੰਤ ਜਰਨੈਲ ਸਿੰਘ ਭਿੰਡਰਾਂਵਾਲੇ ਭਾਈ ਅਮਰੀਕ ਸਿੰਘ ਭਾਈ ਠਾਹਰਾ ਸਿੰਘ ਜਰਨਲ ਸੁਬੇਗ ਸਿੰਘ ਤੇ ਹੋਰ ਬਹੁਤ ਮਰਜੀਵਰੇ ਸਿੰਘ ਜਿਨਾਂ ਨੇ ਆਪਣੀ ਸ਼ਹਾਦਤ ਇਸ ਅਸਥਾਨ ਤੇ ਦਿੱਤੀ । ਉਹਨਾ ਦੀ ਯਾਦਗਾਰ ਦੇ ਦਰਸ਼ਨ ਕਰਕੇ ਜਦੋ ਪੌੜੀਆ ਹੇਠ ਨੂ ਉਤਰਿਆ ਦੋ ਨਿਸ਼ਾਨ ਸਾਹਿਬ ਦੇਖੇ ਇਕ ਮੀਰੀ ਦਾ ਇਕ ਪੀਰੀ ਦਾ । ਜਦੋ ਉਪਰ ਵੱਲ ਨਿਗਾਹ ਗਈ ਕੀ ਦੇਖਿਆ ਮੀਰੀ ਦਾ ਨਿਸ਼ਾਨ ਸਾਹਿਬ ਪੀਰੀ ਦੇ ਨਿਸ਼ਾਨ ਸਾਹਿਬ ਤੋ ਕੁਝ ਫੁੱਟ ਛੋਟਾ ਹੈ । ਇਹ ਦੇਖ ਕੇ ਗੁਰੂ ਹਰਿਗੋਬਿੰਦ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਦੇ ਬਚਨ ਯਾਦ ਆ ਗਏ ਸਿੱਖ ਨੇ ਧਰਮ ਤੇ ਰਾਜਨੀਤੀ ਦੋਵੇ ਪੜਨੇ ਹਨ । ਪਰ ਯਾਦ ਰਹੇ ਰਾਜਨੀਤੀ ਹਮੇਸਾ ਧਰਮ ਦੇ ਅਧੀਨ ਹੋ ਕੇ ਚਲੇ ਕਦੇ ਵੀ ਰਾਜਨੀਤੀ ਨੂੰ ਧਰਮ ਤੇ ਹਾਵੀ ਨਹੀ ਹੋਣ ਦੇਣਾ । ਇਹ ਦੋਵੇ ਨਿਸ਼ਾਨ ਸਾਹਿਬ ਗੁਰੂ ਹਰਿਗੋਬਿੰਦ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਦੇ ਉਹਨਾਂ ਬਚਨਾਂ ਨੂੰ ਯਾਦ ਕਰਵਾਉਦੇ ਹਨ । ਫੇਰ ਜਦੋ ਵਾਪਸ ਆਉਣ ਲੱਗਾ ਪਰਕਰਮਾਂ ਵਿੱਚ ਲੱਗੀ ਬਾਬਾ ਬੁੱਢਾ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਦੀ ਬੇਰ ਦੇਖੀ । ਸੁਰਤ ਨੇ ਉਡਾਰੀ ਮਾਰੀ ਉਸ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਪਹੁੰਚ ਗਈ ਜਦੋ ਬਾਬਾ ਬੁੱਢਾ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਇਸ ਬੇਰ ਹੇਠ ਬੈਠ ਕੇ ਸੰਗਤਾਂ ਨੂੰ ਸੇਵਾ ਕਰਨ ਦਾ ਉਪਦੇਸ਼ ਦਿੰਦੇ ਹੋਵਣਗੇ । ਕਿਨੇ ਗੁਰੂ ਦੇ ਪਿਆਰੇ ਦਰਬਾਰ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਦੇ ਸਰੋਵਰ ਦੀ ਸੇਵਾ ਕਰਦੇ ਹੋਵਣਗੇ ਭਾਈ ਸਾਲੋ ਜੀ , ਭਾਈ ਬਹਿਲੋ , ਭਾਈ ਗੁਰਦਾਸ ਜੀ , ਤੇ ਹੋਰ ਪਤਾ ਨਹੀ ਕਿਨੇ ਗੁਰੂ ਦੇ ਪਿਆਰੇ ਸਿੱਖ । ਜਦੋ ਬਾਬਾ ਬੁੱਢਾ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਦੀ ਬੇਰ ਤੋ ਅਗਾਹ ਗਿਆ ਤਾ ਸਾਹਮਣੇ ਉਹ ਨੁਕਰ ਦੇਖੀ ਜਿਥੇ ਕਦੇ ਉਦਾਸੀ ਮੱਤ ਦੇ ਮੁਖੀ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਦੇ ਵੱਡੇ ਪੁੱਤਰ ਬਾਬਾ ਸ੍ਰੀ ਚੰਦ ਜੀ ਗੁਰੂ ਰਾਮਦਾਸ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਨੂੰ ਮਿਲਣ ਵਾਸਤੇ ਆਏ ਸਨ । ਤੇ ਇਸ ਅਸਥਾਨ ਤੇ ਬਾਬਾ ਸ੍ਰੀ ਚੰਦ ਜੀ ਕਈ ਦਿਨ ਬੈਠ ਕੇ ਸਿੱਖ ਸੰਗਤਾਂ ਨੂੰ ਸਰੋਵਰ ਦੀ ਸੇਵਾ ਕਰਦਿਆ ਵੇਖ ਕੇ ਖੁਸ਼ ਹੁੰਦੇ ਰਹੇ ਸਨ । ਇਸ ਤੋ ਅੱਗੇ ਆਇਆ ਬੁੰਗਾਂ ਰਾਮਗੜੀਆ ਦਾ ਜਿਸ ਨੂੰ ਵੇਖ ਕੇ ਸੁਰਤ ਉਸ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਪਹੁੰਚ ਗਈ ਜਦੋ ਸਾਡੀਆਂ ਸਿੱਖ ਮਿਸਲਾਂ ਵੈਰੀਆਂ ਨੂੰ ਖਤਮ ਕਰਦੀਆਂ ਹੋਈਆਂ ਸਿੱਖ ਰਾਜ ਵੱਲ ਵੱਧ ਰਹੀਆ ਸਨ । ਅਖੀਰ ਉਹ ਸਮਾਂ ਵੀ ਆਇਆ ਜਦੋ ਸਾਡਾ ਆਪਣਾ ਸਿੱਖ ਰਾਜ ਹੋਇਆ ਸਾਰੇ ਪਾਸੇ ਖੁਸ਼ੀ ਹੀ ਖੁਸ਼ੀ ਸੀ । ਇਹ ਸਭ ਦੇ ਦਰਸ਼ਨ ਕਰਦਾ ਕਰਦਾ ਮੈ ਵਾਪਸ ਆਉਣ ਦੀ ਤਿਆਰੀ ਕਰ ਲਈ ਅਖੀਰ ਵਿੱਚ ਫੇਰ ਗੁਰੂ ਰਾਮਦਾਸ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਦੇ ਚਰਨਾਂ ਵਿੱਚ ਬੇਨਤੀ ਕੀਤੀ ਗੁਰੂ ਜੀ ਰਹਿਮ ਕਰਿਉ ਸਰਬੱਤ ਦਾ ਭਲਾ ਕਰਿਉ ਤੇ ਦਾਸ ਨੂੰ ਫੇਰ ਆਪਣੇ ਦਰਬਾਰ ਦੇ ਦਰਸ਼ਨ ਦੀਦਾਰੇ ਬਖਸ਼ਿਸ਼ ਕਰਵਾਉਣੇ ਜੀ ।
ਜੋਰਾਵਰ ਸਿੰਘ ਤਰਸਿੱਕਾ ।

ਆਓ ਇਤਿਹਾਸ ਦੀ ਇਕ ਹੋਰ ਘਟਨਾ ਤੇ ਝਾਤ ਪਾਉਂਦੇ ਹਾਂ, ਜਿਸ ਬਾਰੇ ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਜਿਕਰ ਹੋਇਆ ਹੈ,
ਪੰਜ ਪਿਆਰਿਆਂ ਦੇ ਹੁਕਮ ਮੁਤਾਬਕ ਜਦੋ ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਜੀ ਚਮਕੌਰ ਦੀ ਗੜ੍ਹੀ ਛੱਡਣ ਲੱਗੇ ਤਾਂ ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਮੁਗਲ ਫੌਜ ਨੂੰ ਭਰਮਾਉਣ ਲਈ ਆਪਣੀ ਕਲਗੀ ਭਾਈ ਸੰਗਤ ਸਿੰਘ ਜੀ ਦੇ ਸਿਰ ਤੇ ਸਜਾ ਦਿੱਤੀ, ਤੇ ਆਪ ਆਪਣੇ ਨੀਲੇ ਘੋੜੇ ਤੇ ਸਵਾਰ ਹੋ ਕੇ ਬੋਲੇ ਸੋ ਨਿਹਾਲ ਦੇ ਜੈਕਾਰੇ ਛੱਡਦੇ ਹੋਏ, ਗੜ੍ਹੀ ਚੋ ਪਾਰ ਹੋ ਗਏ, ਤੇ ਫੌਜ ਵੱਲ ਨੂੰ ਇਕ ਤਾੜੀ ਮਾਰ ਕੇ ਹੋਕਾ ਦਿੱਤਾ ਕਿ ਹਿੰਦ ਦਾ ਪੀਰ ਜ਼ਾ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਜੇ ਕਿਸੇ ਚ ਹਿੰਮਤ ਹੈ ਤਾਂ ਰੋਕ ਲਓ,, ਪਰ ਫਿਰ ਵੀ ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਜੀ ਦੀ ਗੜ੍ਹੀ ਚੋ ਜਾਣ ਦੀ ਮੁਗ਼ਲ ਫੌਜ ਨੂੰ ਭਣਕ ਤੱਕ ਨਾ ਲੱਗੀ, ਤੇ ਉਹ ਏਹੀ ਸਮਝਦੇ ਰਹੇ ਕਿ ਸਿੱਖਾਂ ਦਾ ਗੁਰੂ ਚਮਕੌਰ ਦੇ ਕਿਲ੍ਹੇ ਅੰਦਰ ਹੀ ਹੈ,,
ਆਖਰ ਮੁਗ਼ਲ ਫੌਜ ਨੇ ਕਿਲ੍ਹੇ ਅੰਦਰ ਚੜਾਈ ਕਰ ਦਿੱਤੀ, ਭਾਈ ਸੰਗਤ ਸਿੰਘ ਜੀ ਸ਼ਹੀਦ ਹੋ ਗਏ, ਤੇ ਮੁਗ਼ਲ ਫੌਜ ਖੁਸ਼ੀ ਵਿਚ ਝੂਮਣ ਲੱਗੀ ਕਿ ਸਿੱਖਾਂ ਦਾ ਗੁਰੂ ਮਾਰਿਆ ਗਿਆ, ਭਾਈ ਜੀ ਦਾ ਸਿਰ ਵੱਢ ਕੇ ਮੁਗ਼ਲ ਦਰਬਾਰ ਦਿੱਲੀ ਚ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਗਿਆ, ਜਿਥੋਂ ਪਤਾ ਲੱਗਾ ਕਿ ਇਹ ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਨਹੀਂ, ਓਹਨਾ ਦਾ ਕੋਈ ਸਿੱਖ ਹੈ, ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਨਿਕਲ ਚੁਕੇ ਨੇ।। ਦਿੱਲੀ ਦਰਬਾਰ ਚੋ ਹੁਕਮ ਹੋਇਆ ਕਿ ਇਸ ਸਿੱਖ ਦਾ ਸਿਰ ਇਹਦੇ ਪਰਿਵਾਰ ਨੂੰ ਦੇ ਦਵੇਂ, ਇਹ ਸਾਡੇ ਕਿਸੇ ਕੰਮ ਦਾ ਨਹੀਂ, । ਭਾਈ ਸੰਗਤ ਸਿੰਘ ਜੀ ਦਾ ਸਿਰ ਓਹਨਾ ਦੇ ਪਰਿਵਾਰ ਨੂੰ ਦੇ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ, ਭਾਈ ਜੀ ਦੇ ਸਿਰ ਤੇ ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਜੀ ਦੀ ਕਲਗੀ ਵੀ ਉਸੇ ਤਰਾਂ ਸਜੀ ਹੋਈ ਸੀ, ਪਰਿਵਾਰ ਨੇ ਭਾਈ ਜੀ ਦੇ ਸਿਰ ਦਾ ਸੰਸਕਾਰ ਕੀਤਾ ਤੇ ਉਹ ਕਲਗੀ ਆਪਣੇ ਕੋਲ ਸੰਭਾਲ ਲਈ ।।

ਫਿਰ ਮਹਾਰਾਜਾ ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ਦੇ ਰਾਜ ਸਮੇਂ, ਮਹਾਰਾਜਾ ਨੂੰ ਪਤਾ ਲੱਗਾ ਕਿ ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਜੀ ਦੀ ਉਹ ਕਲਗੀ, ਭਾਈ ਸੰਗਤ ਸਿੰਘ ਜੀ ਦੇ ਪੜਪੋਤੇ ਭਾਈ ਭਾਰਾ ਸਿੰਘ ਕੋਲ ਹੈ।। ਤਾਂ ਭਾਈ ਭਾਰਾ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਸ਼ੇਰ ਏ ਪੰਜਾਬ ਨੇ ਆਪਣੇ ਦਰਬਾਰ ਵਿਚ ਬੁਲਾਇਆ,, ਤੇ ਬਹੁਤ ਹਿ ਸਤਿਕਾਰ ਨਾਲ ਪੁੱਛਿਆ ਕਿ ਭਾਈ ਜੀ, ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਦੀ ਕਲਗੀ ਜੋ ਖੁਦ ਗੁਰੂ ਸਾਬ ਨੇ ਤੁਹਾਡੇ ਪੜਦਾਦਾ ਭਾਈ ਸੰਗਤ ਸਿੰਘ ਦੇ ਸਿਰ ਤੇ ਸਜਾਈ ਸੀ, ਉਹ ਤੁਹਾਡੇ ਕੋਲ ਹੈ.?
ਭਾਈ ਭਾਰਾ ਸਿੰਘ ਨੇ ਕਿਹਾ ਜੀ ਮਹਾਰਾਜ ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਦੀ ਉਹ ਕਲਗੀ ਮੇਰੇ ਕੋਲ ਬਿਲਕੁਲ ਮਹਿਫੂਜ ਓਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਪਈ ਹੈ,,
ਤਾਂ ਸ਼ੇਰ ਏ ਪੰਜਾਬ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਭਾਈ ਸਾਬ ਮੇਰੇ ਕੋਲ ਉਸ ਕਲਗੀ ਦਾ ਜਿੰਨਾ ਮੁੱਲ, ਜਿੰਨੀ ਦੌਲਤ ਲੈਣੀ ਹੈ, ਲੈ ਲਓ, ਉਹ ਕਲਗੀ ਮੈਨੂੰ ਦੇਦੋ,
ਤਾਂ ਉਸ ਵਕਤ ਭਾਰਾ ਸਿੰਘ ਨੇ ਸੋਚਿਆ ਕਿ ਮਹਾਰਾਜਾ ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ਕਦੀ ਆਪਣੀ ਜ਼ੁਬਾਨ ਤੋਂ ਮੁਕਰਦਾ ਨਹੀਂ, ਕਿਉਂ ਨਾ ਇਸ ਦਾ ਸਾਰਾ ਖਜ਼ਾਨਾ ਹਿ ਮੰਗ ਲਵਾ,
ਤਾਂ ਉਸ ਵਕਤ ਸ਼ੇਰ ਏ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਖਜ਼ਾਨੇ ਚ 1 ਲੱਖ 25 ਹਜ਼ਾਰ ਮੋਹਰਾ ਸੀ, ਮਹਾਰਾਜੇ ਨੇ 1 ਲੱਖ 25 ਹਜ਼ਾਰ ਮੋਹਰਾਂ ਦਾ ਸਾਰਾ ਖਜ਼ਾਨਾ ਭਾਰਾ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਦੇਕੇ, ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਦੀ ਉਹ ਕਲਗੀ ਉਸ ਤੋਂ ਲੈ ਲਈ,, ਤੇ ਉਸ ਵਕਤ ਪੂਰੀ ਦੁਨੀਆਂ ਚ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਕੀਮਤੀ ਚੀਜ਼ ਮਹਾਰਾਜਾ ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ਨੇ ਖਰੀਦੀ ਸੀ, ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਜੀ ਦੀ ਕਲਗੀ,, ਅੱਜ ਦੇ ਹਿਸਾਬ ਨਾਲ ਉਹ ਕੀਮਤ ਕਰੋੜਾਂ ਅਰਬਾਂ ਰੁਪਏ ਬਣਦੀ ਹੈ।।
ਸ਼ੇਰ ਏ ਪੰਜਾਬ ਨੇ ਆਪਣੇ ਮਹਿਲ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਉੱਪਰ ਜਿਥੇ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਦਾ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਕੀਤਾ ਹੋਇਆ ਸੀ, ਓਥੇ ਉਸ ਕਲਗੀ ਨੂੰ ਸ਼ੁਸ਼ੋਭਿਤ ਕੀਤਾ, ਤੇ ਸਵੇਰੇ ਉਠਕੇ ਜਦੋ ਮਹਾਰਾਜਾ ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ਜੀ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਨੂੰ ਮੱਥਾ ਟੇਕਣ ਜਾਂਦੇ ਸਨ, ਤਾਂ ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਦੀ ਉਸ ਕਲਗੀ ਨੂੰ ਆਪਣੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਨਾਲ ਲਾਉਂਦੇ ਅਤੇ ਚੁੰਮਦੇ ਸਨ,।।
ਅੱਜ ਸਾਡੇ ਲਈ ਬੜੇ ਅਫ਼ਸੋਸ ਦੀ ਗੱਲ ਹੈ ਕਿ ਸ਼ੇਰ ਏ ਪੰਜਾਬ ਮਹਾਰਾਜਾ ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ਜੀ ਦੀ ਮੌਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ , ਕੋਹਿਨੂਰ ਦੇ ਨਾਲ ਨਾਲ ਅੰਗਰੇਜ਼ ਉਸ ਕਲਗੀ ਨੂੰ ਵੀ ਬ੍ਰਿਟੇਨ ਲੈ ਗਏ, ਅੱਜ ਵੀ ਉਹ ਕਲਗੀ ਬ੍ਰਿਟੇਨ ਕੋਲ ਹੈ।।

ਅੱਜ ਵੀ ਜੇ ਸਿੱਖ ਬ੍ਰਿਟੇਨ ਕੋਲੋ ਉਸ ਕਲਗੀ ਦੀ ਮੰਗ ਕਰਨ, ਜ਼ਾ ਬਿਰਦੀ ਵਰਗੇ ਵੱਡੇ ਬਿਜ਼ਨਸਮੈਨ ਅਮੀਰ ਸਿੱਖ ਬ੍ਰਿਟੇਨ ਕੋਲੋ ਉਹ ਕਲਗੀ ਖਰੀਦ ਲੈਣ ਤਾਂ ਉਹ ਸਿੱਖਾਂ ਨੂੰ ਵਾਪਸ ਮਿਲ ਸਕਦੀ ਹੈ,, ਪਰ ਅਫ਼ਸੋਸ ਕਿ ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਦੀ ਉਸ ਕਲਗੀ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਕੋਈ ਨਹੀਂ ਕਰਦਾ।।
🙏ਬੇਨਤੀ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਘਟਨਾ ਨੂੰ ਵੱਧ ਤੋਂ ਵੱਧ ਸ਼ੇਅਰ ਕਰੋ, 🙏

🙏ਵਾਹਿਗੁਰੂ ਜੀ ਕਾ ਖਾਲਸਾ।। ਵਾਹਿਗੁਰੂ ਜੀ ਕੀ ਫਤਿਹ।।🙏 ਦਾਸ : ਗੁਰਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਸੰਧੂ ।।🙏

Submitted By:- ਰਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ

धनासरी महला १ ॥ चोरु सलाहे चीतु न भीजै ॥ जे बदी करे ता तसू न छीजै ॥ चोर की हामा भरे न कोइ ॥ चोरु कीआ चंगा किउ होइ ॥१॥ सुणि मन अंधे कुते कूड़िआर ॥ बिनु बोले बूझीऐ सचिआर ॥१॥ रहाउ ॥ चोरु सुआलिउ चोरु सिआणा ॥ खोटे का मुलु एकु दुगाणा ॥ जे साथि रखीऐ दीजै रलाइ ॥ जा परखीऐ खोटा होइ जाइ ॥२॥ जैसा करे सु तैसा पावै ॥ आपि बीजि आपे ही खावै ॥ जे वडिआईआ आपे खाइ ॥ जेही सुरति तेहै राहि जाइ ॥३॥ जे सउ कूड़ीआ कूड़ु कबाड़ु ॥ भावै सभु आखउ संसारु ॥ तुधु भावै अधी परवाणु ॥ नानक जाणै जाणु सुजाणु ॥४॥४॥६॥

अर्थ: अगर कोई चोर (उस हाकिम की जिसके सामने उसका मुकदमा पेश है) खुशमद करे तो उसे (ये) यकीन नहीं बन सकता (कि ये सच्चा है), अगर वह चोर (हाकिम की) बुराई करे तो भी थोड़ा सा भी नहीं घबराता। कोई भी मनुष्य किसी चोर के अच्छे होने की गवाही नहीं दे सकता। जो मनुष्य (लोगों की नजरों में) चोर माना गया, वह (खुशमदों व बद्खोईयों से औरों के सामने) अच्छा नहीं बन सकता।1। हे अँधे लालची व झूठे मन! (ध्यान से) सुन। सच्चा मनुष्य बिना बोले ही पहचाना जाता है।1। रहाउ। चोर भले ही समझदार बने चतुर बने (पर आखिर है वह चोर ही, उसकी कद्र-कीमत नहीं पड़ती, जैसे) खोटे रुपए का मूल्य दो कौड़ी बराबर ही है। अगर खोटे रुपए को (खरों में) रख दें, (खरों में) मिला दें, तो भी जब उसकी परख होती है तब वह खोटा ही कहा जाता है।2। मनुष्य जैसा काम करता है वैसा ही वह उसका फल पाता है। हर कोई खुद (कर्मों के बीज) बीज के खुद ही फल खाता है। अगर कोई मनुष्य (हो तो खोटा, पर) अपनी महानताओं (अच्छाईयां बखान किए जाए) की कस्में उठाए जा (उसका ऐतबार नहीं बन सकता, क्योंकि) मनुष्य की जैसी मनो-कामना है वैसे ही रास्ते पर वह चलता है।3। (अपना ऐतबार जमाने के लिए चालाक बन के) चाहे सारे संसार को झूठी बातें और गप्पें मारता रहे (पर, हे प्रभू! कोई मनुष्य तुझे धोखा नहीं दे सकता)। (हे प्रभू! जो दिल का खरा हो तो) एक सीधा मनुष्य भी तुझे पसंद आ जाता है, तेरे दर पर कबूल हो जाता है। हे नानक! घट घट की जानने वाला सुजान प्रभू (सब कुछ) जानता है।4।3।6।

ਅੰਗ : 662

ਧਨਾਸਰੀ ਮਹਲਾ ੧ ॥ ਚੋਰੁ ਸਲਾਹੇ ਚੀਤੁ ਨ ਭੀਜੈ ॥ ਜੇ ਬਦੀ ਕਰੇ ਤਾ ਤਸੂ ਨ ਛੀਜੈ ॥ ਚੋਰ ਕੀ ਹਾਮਾ ਭਰੇ ਨ ਕੋਇ ॥ ਚੋਰੁ ਕੀਆ ਚੰਗਾ ਕਿਉ ਹੋਇ ॥੧॥ ਸੁਣਿ ਮਨ ਅੰਧੇ ਕੁਤੇ ਕੂੜਿਆਰ ॥ ਬਿਨੁ ਬੋਲੇ ਬੂਝੀਐ ਸਚਿਆਰ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥ ਚੋਰੁ ਸੁਆਲਿਉ ਚੋਰੁ ਸਿਆਣਾ ॥ ਖੋਟੇ ਕਾ ਮੁਲੁ ਏਕੁ ਦੁਗਾਣਾ ॥ ਜੇ ਸਾਥਿ ਰਖੀਐ ਦੀਜੈ ਰਲਾਇ ॥ ਜਾ ਪਰਖੀਐ ਖੋਟਾ ਹੋਇ ਜਾਇ ॥੨॥ ਜੈਸਾ ਕਰੇ ਸੁ ਤੈਸਾ ਪਾਵੈ ॥ ਆਪਿ ਬੀਜਿ ਆਪੇ ਹੀ ਖਾਵੈ ॥ ਜੇ ਵਡਿਆਈਆ ਆਪੇ ਖਾਇ ॥ ਜੇਹੀ ਸੁਰਤਿ ਤੇਹੈ ਰਾਹਿ ਜਾਇ ॥੩॥ ਜੇ ਸਉ ਕੂੜੀਆ ਕੂੜੁ ਕਬਾੜੁ ॥ ਭਾਵੈ ਸਭੁ ਆਖਉ ਸੰਸਾਰੁ ॥ ਤੁਧੁ ਭਾਵੈ ਅਧੀ ਪਰਵਾਣੁ ॥ ਨਾਨਕ ਜਾਣੈ ਜਾਣੁ ਸੁਜਾਣੁ ॥੪॥੪॥੬॥

ਅਰਥ: ਧਨਾਸਰੀ ਮਹਲਾ ੧ ॥ ਜੇ ਕੋਈ ਚੋਰ (ਉਸ ਹਾਕਮ ਦੀ ਜਿਸ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਉਸ ਦਾ ਮੁਕੱਦਮਾ ਪੇਸ਼ ਹੈ) ਖ਼ੁਸ਼ਾਮਦ ਕਰੇ ਤਾਂ ਉਸ ਨੂੰ (ਇਹ) ਯਕੀਨ ਨਹੀਂ ਬਣ ਸਕਦਾ (ਕਿ ਇਹ ਸੱਚਾ ਹੈ), ਜੇ ਉਹ ਚੋਰ (ਹਾਕਮ ਦੀ) ਬਦ-ਖ਼ੋਈ ਕਰੇ ਤਾਂ ਭੀ ਉਹ ਰਤਾ ਭਰ ਨਹੀਂ ਘਾਬਰਦਾ । ਕੋਈ ਭੀ ਮਨੁੱਖ ਕਿਸੇ ਚੋਰ ਦੇ ਚੰਗੇ ਹੋਣ ਦੀ ਗਵਾਹੀ ਨਹੀਂ ਦੇ ਸਕਦਾ । ਜੇਹੜਾ ਮਨੁੱਖ (ਲੋਕਾਂ ਦੀਆਂ ਨਜ਼ਰਾਂ ਵਿਚ) ਚੋਰ ਮੰਨਿਆ ਗਿਆ, ਉਹ (ਖ਼ੁਸ਼ਾਮਦਾਂ ਜਾਂ ਬਦ-ਖ਼ੋਈਆਂ ਨਾਲ ਹੋਰਨਾਂ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ) ਚੰਗਾ ਨਹੀਂ ਬਣ ਸਕਦਾ ।੧। ਹੇ ਅੰਨ੍ਹੇ ਲਾਲਚੀ ਤੇ ਝੂਠੇ ਮਨ! (ਧਿਆਨ ਨਾਲ) ਸੁਣ । ਸੱਚਾ ਮਨੁੱਖ ਬਿਨਾ ਬੋਲਿਆਂ ਹੀ ਪਛਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।੧।ਰਹਾਉ। ਚੋਰ ਪਿਆ ਸੋਹਣਾ ਬਣੇ ਚਤੁਰ ਬਣੇ (ਪਰ ਆਖ਼ਰ ਉਹ ਚੋਰ ਹੀ ਹੈ ਉਸ ਦੀ ਕਦਰ ਕੀਮਤ ਨਹੀਂ ਪੈਂਦੀ, ਜਿਵੇਂ) ਖੋਟੇ ਰੁਪਏ ਦਾ ਮੁੱਲ ਦੋ ਗੰਢੇ ਕੌਡਾਂ ਹੀ ਹੈ । ਜੇ ਖੋਟੇ ਰੁਪਏ ਨੂੰ (ਖਰਿਆਂ ਵਿਚ) ਰੱਖ ਦੇਈਏ, (ਖਰਿਆਂ ਵਿਚ) ਰਲਾ ਦੇਈਏ, ਤਾਂ ਭੀ ਜਦੋਂ ਉਸ ਦੀ ਪਰਖ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਤਦੋਂ ਉਹ ਖੋਟਾ ਹੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।੨। ਮਨੁੱਖ ਜੈਸਾ ਕੰਮ ਕਰਦਾ ਹੈ ਵੈਸਾ ਹੀ ਉਸ ਦਾ ਫਲ ਪਾਂਦਾ ਹੈ । ਹਰ ਕੋਈ ਆਪ (ਕਰਮਾਂ ਦੇ ਬੀਜ) ਬੀਜ ਕੇ ਆਪ ਹੀ ਫਲ ਖਾਂਦਾ ਹੈ । ਜੇ ਕੋਈ ਮਨੁੱਖ (ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਖੋਟਾ, ਪਰ) ਆਪਣੀਆਂ ਵਡਿਆਈਆਂ ਦੀਆਂ ਕਸਮਾਂ ਚੁੱਕੀ ਜਾਏ (ਉਸ ਦਾ ਇਤਬਾਰ ਨਹੀਂ ਬਣ ਸਕਦਾ, ਕਿਉਂਕਿ) ਮਨੁੱਖ ਦੀ ਜਿਹੋ ਜਿਹੀ ਮਨੋ-ਵਾਸਨਾ ਹੈ ਉਹੋ ਜਿਹੇ ਰਸਤੇ ਉਤੇ ਹੀ ਉਹ ਤੁਰਦਾ ਹੈ ।੩। (ਆਪਣਾ ਇਤਬਾਰ ਜਮਾਣ ਲਈ ਚਲਾਕ ਬਣ ਕੇ) ਭਾਵੇਂ ਸਾਰੇ ਸੰਸਾਰ ਨੂੰ ਝੂਠੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਤੇ ਗੱਪਾਂ ਆਖੀ ਜਾਏ (ਪਰ, ਹੇ ਪ੍ਰਭੂ! ਕੋਈ ਮਨੁੱਖ ਤੈਨੂੰ ਧੋਖਾ ਨਹੀਂ ਦੇ ਸਕਦਾ) । (ਹੇ ਪ੍ਰਭੂ! ਜੇ ਦਿਲ ਦਾ ਖਰਾ ਹੋਵੇ ਤਾਂ) ਇਕ ਸਿੱਧੜ ਮਨੁੱਖ ਭੀ ਤੈਨੂੰ ਪਸੰਦ ਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਤੇਰੇ ਦਰ ਤੇ ਕਬੂਲ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਹੇ ਨਾਨਕ! ਘਟ ਘਟ ਦੀ ਜਾਣਨ ਵਾਲਾ ਸੁਜਾਨ ਪ੍ਰਭੂ (ਸਭ ਕੁਝ) ਜਾਣਦਾ ਹੈ ।੪।੩।੬।

सलोक ॥ राज कपटं रूप कपटं धन कपटं कुल गरबतह ॥ संचंति बिखिआ छलं छिद्रं नानक बिनु हरि संगि न चालते ॥१॥ पेखंदड़ो की भुलु तुमा दिसमु सोहणा ॥ अढु न लहंदड़ो मुलु नानक साथि न जुलई माइआ ॥२॥ पउड़ी ॥ चलदिआ नालि न चलै सो किउ संजीऐ ॥ तिस का कहु किआ जतनु जिस ते वंजीऐ ॥ हरि बिसरिऐ किउ त्रिपतावै ना मनु रंजीऐ ॥ प्रभू छोडि अन लागै नरकि समंजीऐ ॥ होहु क्रिपाल दइआल नानक भउ भंजीऐ ॥१०॥

अर्थ: हे नानक जी! यह राज रूप धन और (ऊँची) कुल का अभिमान-सब छल-रूप है। जीव छल कर के दूसरों पर दोष लगा लगा कर (कई तरीकों से) माया जोड़ते हैं, परन्तु प्रभू के नाम के बिना कोई भी वस्तु यहाँ से साथ नहीं जाती ॥१॥ तुम्मा देखने में तो मुझे सुंदर दिखा। क्या यह ऊकाई लग गई ? इस का तो आधी कोडी भी मुल्य नहीं मिलता। हे नानक जी! (यही हाल माया का है, जीव के लिए तो यह भी कोड़ी मुल्य की नहीं होती क्योंकि यहाँ से चलने के समय) यह माया जीव के साथ नहीं जाती ॥२॥ उस माया को इकट्ठी करने का क्या लाभ, जो (जगत से चलने समय) साथ नहीं जाती, जिस से आखिर विछुड़ ही जाना है, उस की खातिर बताओ क्या यत्न करना हुआ ? प्रभू को भुला हुआ​ (बहुती माया से) तृप्त भी नहीं और ना ही मन प्रसन्न होता है। परमात्मा को छोड़ कर अगर मन अन्य जगह लगाया तो नर्क में समाता है। हे प्रभू! कृपा कर, दया कर, नानक का सहम दूर कर दे ॥१०॥

ਅੰਗ : 708

ਸਲੋਕ ॥ ਰਾਜ ਕਪਟੰ ਰੂਪ ਕਪਟੰ ਧਨ ਕਪਟੰ ਕੁਲ ਗਰਬਤਹ ॥ ਸੰਚੰਤਿ ਬਿਖਿਆ ਛਲੰ ਛਿਦ੍ਰੰ ਨਾਨਕ ਬਿਨੁ ਹਰਿ ਸੰਗਿ ਨ ਚਾਲਤੇ ॥੧॥ ਪੇਖੰਦੜੋ ਕੀ ਭੁਲੁ ਤੁੰਮਾ ਦਿਸਮੁ ਸੋਹਣਾ ॥ ਅਢੁ ਨ ਲਹੰਦੜੋ ਮੁਲੁ ਨਾਨਕ ਸਾਥਿ ਨ ਜੁਲਈ ਮਾਇਆ ॥੨॥ ਪਉੜੀ ॥ ਚਲਦਿਆ ਨਾਲਿ ਨ ਚਲੈ ਸੋ ਕਿਉ ਸੰਜੀਐ ॥ ਤਿਸ ਕਾ ਕਹੁ ਕਿਆ ਜਤਨੁ ਜਿਸ ਤੇ ਵੰਜੀਐ ॥ ਹਰਿ ਬਿਸਰਿਐ ਕਿਉ ਤ੍ਰਿਪਤਾਵੈ ਨਾ ਮਨੁ ਰੰਜੀਐ ॥ ਪ੍ਰਭੂ ਛੋਡਿ ਅਨ ਲਾਗੈ ਨਰਕਿ ਸਮੰਜੀਐ ॥ ਹੋਹੁ ਕ੍ਰਿਪਾਲ ਦਇਆਲ ਨਾਨਕ ਭਉ ਭੰਜੀਐ ॥੧੦॥

ਅਰਥ: ਹੇ ਨਾਨਕ ਜੀ! ਇਹ ਰਾਜ ਰੂਪ ਧਨ ਤੇ (ਉੱਚੀ) ਕੁਲ ਦਾ ਮਾਣ-ਸਭ ਛਲ-ਰੂਪ ਹੈ। ਜੀਵ ਛਲ ਕਰ ਕੇ ਦੂਜਿਆਂ ਤੇ ਦੂਸ਼ਣ ਲਾ ਲਾ ਕੇ (ਕਈ ਢੰਗਾਂ ਨਾਲ) ਮਾਇਆ ਜੋੜਦੇ ਹਨ, ਪਰ ਪ੍ਰਭੂ ਦੇ ਨਾਮ ਤੋਂ ਬਿਨਾ ਕੋਈ ਭੀ ਚੀਜ਼ ਏਥੋਂ ਨਾਲ ਨਹੀਂ ਜਾਂਦੀ ॥੧॥ ਤੁੰਮਾ ਵੇਖਣ ਨੂੰ ਮੈਨੂੰ ਸੋਹਣਾ ਦਿੱਸਿਆ। ਕੀ ਇਹ ਉਕਾਈ ਲੱਗ ਗਈ ? ਇਸ ਦਾ ਤਾਂ ਅੱਧੀ ਕੌਡੀ ਭੀ ਮੁੱਲ ਨਹੀਂ ਮਿਲਦਾ। ਹੇ ਨਾਨਕ ਜੀ! (ਇਹੀ ਹਾਲ ਮਾਇਆ ਦਾ ਹੈ, ਜੀਵ ਦੇ ਭਾ ਦੀ ਤਾਂ ਇਹ ਭੀ ਕੌਡੀ ਮੁੱਲ ਦੀ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ ਕਿਉਂਕਿ ਏਥੋਂ ਤੁਰਨ ਵੇਲੇ) ਇਹ ਮਾਇਆ ਜੀਵ ਦੇ ਨਾਲ ਨਹੀਂ ਜਾਂਦੀ ॥੨॥ ਉਸ ਮਾਇਆ ਨੂੰ ਇਕੱਠੀ ਕਰਨ ਦਾ ਕੀ ਲਾਭ, ਜੋ (ਜਗਤ ਤੋਂ ਤੁਰਨ ਵੇਲੇ) ਨਾਲ ਨਹੀਂ ਜਾਂਦੀ, ਜਿਸ ਤੋਂ ਆਖ਼ਰ ਵਿਛੁੜ ਹੀ ਜਾਣਾ ਹੈ, ਉਸ ਦੀ ਖ਼ਾਤਰ ਦੱਸੋ ਕੀਹ ਜਤਨ ਕਰਨਾ ਹੋਇਆ ? ਪ੍ਰਭੂ ਨੂੰ ਵਿਸਾਰਿਆਂ (ਨਿਰੀ ਮਾਇਆ ਨਾਲ) ਰੱਜੀਦਾ ਭੀ ਨਹੀਂ ਤੇ ਨਾਹ ਹੀ ਮਨ ਪ੍ਰਸੰਨ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਪਰਮਾਤਮਾ ਨੂੰ ਛੱਡ ਕੇ ਜੇ ਮਨ ਹੋਰ ਪਾਸੇ ਲਗਾਇਆਂ ਨਰਕ ਵਿੱਚ ਸਮਾਈਦਾ ਹੈ। ਹੇ ਪ੍ਰਭੂ! ਕਿਰਪਾ ਕਰ, ਦਇਆ ਕਰ, ਨਾਨਕ ਦਾ ਸਹਿਮ ਦੂਰ ਕਰ ਦੇਹ ॥੧੦॥

ਇਸ ਪਵਿੱਤਰ ਅਸਥਾਨ ਤੇ ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਤੇਗ਼ ਬਹਾਦਰ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਮਹਾਰਾਜ ਆਪਣੇ ਪ੍ਰਚਾਰਕ ਦੌਰੇ ਤੋਂ ਵਾਪਿਸ ਆਨੰਦਪੁਰ ਸਾਹਿਬ ਜਾਂਦੇ ਸਮੇਂ ਪਿੰਡ ਝੂਰਹੇੜੀ ਤੋਂ ਇਸ ਅਸਥਾਨ ਤੋਂ ਹੁੰਦੇ ਹੋਏ ਮਰਦੋਂ ਸਾਹਿਬ ਵੱਲ ਗਏ ਸੀ। ਆਪ ਪਹਿਲਾਂ ਬਾਹਰ ਖੇਤਾਂ ਵਿਚ ਆਰਾਮ ਕਰ ਰਹੇ ਸੀ। ਪਿੰਡ ਦੀ ਸੰਗਤਾਂ ਨੂੰ ਪਤਾ ਲੱਗਣ ਤੇ ਪਿੰਡ ਵਾਲੇ ਗੁਰੂ ਜੀ ਨੂੰ ਪਿੰਡ ਲਿਆਏ ਅਤੇ ਅਤੇ ਪ੍ਰਸ਼ਾਦ ਪਾਣੀ ਦੀ ਸੇਵਾ ਕੀਤੀ। ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਬੇਨਤੀ ਕਰਨ ਤੇ ਇਥੇ ਕਦੇ ਵੀ ਫ਼ਸਲ ਖਰਾਬ ਨਹੀਂ ਹੋਵੇਗੀ ਵਰ ਦਿੱਤਾ। ਪਿੰਡ ਵਿਚ ਪਾਣੀ ਦੀ ਥੋੜ੍ਹ ਸੀ ਜਦੋਂ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸਾਹਿਬ ਹੋਂਦ ਵਿਚ ਆਇਆ। ਉਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਇਹ ਥੋੜ੍ਹ ਵੀ ਦੂਰ ਹੋ ਗਈ। ਜਿਸ ਨਿੰਮ ਦੇ ਦਰੱਖਤ ਨਾਲ ਗੁਰੂ ਜੀ ਨੇ ਘੋੜਾ ਬੰਨਿਆ ਸੀ ਓਹ ਦਰਖਤ ਅੱਜ ਵੀ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਹੈ

ਇਕ ਧਿੰਙਾ ਨਾਮ ਦਾ ਨਾਈ ਧੰਨ ਗੁਰੂ ਅੰਗਦ ਦੇਵ ਜੀ ਦੇ ਦਰਬਾਰ ਆਇਆ ਦਰਸ਼ਨ ਕੀਤੇ ਬੜਾ ਖੁਸ਼ ਹੋਇਆ।
ਇਕ ਨਾਈ ਧਿੰਙਾ ਚਲਿ ਆਯੋ।
ਸ੍ਰੀ ਅੰਗਦ ਪਗ ਸੀਸ ਨਿਵਾਯੋ । (ਸੂਰਜ ਪ੍ਰਕਾਸ਼)
ਹੋਰ ਸਿੱਖਾਂ ਨੂੰ ਸੇਵਾ ਕਰਦਿਆਂ ਦੇਖ ਧਿੰਙਾ ਵੀ ਸੇਵਾ ਵਿੱਚ ਜੁੜ ਗਿਆ। ਭਾਂਡੇ ਮਾਂਜਣੇ , ਝਾੜੂ ਫੇਰਣਾ, ਦੂਰੋਂ ਆਈ ਸੰਗਤ ਦੀ ਮੁੱਠੀ ਚਾਪੀ ਕਰਨ ਆਦਿਕ। ਕਦੇ ਕਦੇ ਗੁਰੂ ਅੰਗਦ ਦੇਵ ਮਹਾਰਾਜ ਜੀ ਦੀ ਸੇਵਾ ਮਿਲ ਜਾਣੀ। ਉਹ ਵੀ ਬੜੇ ਪਿਆਰ ਨਾਲ ਕਰਦਾ। ਕੁਝ ਸਮੇਂ ਏਦਾ ਲੰਘਿਆ।
ਇਕ ਦਿਨ ਗੁਰੂ ਅੰਗਦ ਦੇਵ ਜੀ ਨੂੰ ਇਕੱਲੇ ਬੈਠਿਆ ਦੇਖ ਧਿੰਙਾ ਜੀ ਨੇੜੇ ਆਏ ਨਮਸਕਾਰ ਕੀਤੀ , ਕਹਿਣ ਲੱਗਾ ਮਹਾਰਾਜ ਮੈਨੂੰ ਵੀ ਉਪਦੇਸ਼ ਬਖਸ਼ੋ , ਜਿਸ ਨਾਲ ਜੀਵਨ ਸਫਲਾ ਹੋਵੇ।
ਗੁਰਦੇਵ ਨੇ ਬਚਨ ਕਹੇ ਧਿੰਙੇ ਗੁਰੂ ਗੋਰ (ਕਬਰ) ਵਾਂਗ ਹੈ ਤੇ ਮੁਰੀਦ ਮੁਰਦੇ ਵਰਗਾ। ਕਬਰ ਚ ਮੁਰਦਾ ਵੀ ਵੜਦਾ ਹੈ , ਜਿਉਂਦਾ ਬੰਦਾ ਨਹੀਂ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਜਦੋਂ ਤਕ ਮਨ ਅੰਦਰ ਹੰਕਾਰ , ਲੋਭ, ਈਰਖਾ, ਚੁਗਲੀ ਆਦਿਕ ਵਿਕਾਰ ਨੇ , ਜਦੋ ਤੱਕ ਮੈਂ ਮੇਰੀ ਹੈ , ਉਦੋ ਤੱਕ ਗੁਰੂ ਚ ਲੀਨ ਨਹੀਂ ਹੋ ਸਕਦਾ।
ਏ ਸਭ ਜਦੋ ਮਰ ਜਾਣ ਫਿਰ ਮੁਰੀਦ ਬਣੀਦਾ ਹੈ ਮੁਰਦੇ ਵਾਂਗ ਫਿਰ ਗੁਰੂ ਰੂਪ ਗੋਰ ਚ ਸਮਾਈ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।
ਗੁਰੂ ਬਾਬੇ ਦੇ ਬਚਨ ਨੇ
ਆਪੁ ਗਵਾਈਐ ਤਾ ਸਹੁ ਪਾਈਐ
ਅਉਰੁ ਕੈਸੀ ਚਤੁਰਾਈ ॥
ਧਿੰਙੇ ਨੇ ਹੱਥ ਜੋੜ ਪੁੱਛਿਆ ਮਹਾਰਾਜ ਫਿਰ ਇਹ ਸਭ ਕਿਵੇਂ ਮਰਣਗੇ ? ਗਰੀਬ ਨਿਵਾਜ ਨੇ ਕਿਹਾ ਸੰਗਤ ਕਰਿਆ ਕਰ , ਸੇਵਾ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ , ਦੇਖ ਕੁਝ ਸਮਾਂ ਪਹਿਲਾ ਤੇਰੇ ਵਾਂਗ ਹੀ ਇਕ ਨਾਈ ਭਗਤ ਸੈਣ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਹਾਂ ਜੀ ਮੈ ਨਾਮ ਸੁਣਿਆ ਹੈ।
ਹਾਂ ਜਿਵੇ ਉਸ ਨੇ ਸੰਗਤ ਤੇ ਸੰਗਤ ਦੀ ਸੇਵਾ ਕੀਤੀ ਦੇਖ ਪਰਮਾਤਮਾ ਨੇ ਆਪ ਦਾ ਸੈਣ ਰੂਪ ਹੋ ਉਸ ਦੀ ਸਹਾਇਤਾ ਕੀਤੀ।
ਤੂੰ ਵੀ ਸੈਣ ਜੀ ਵਾਂਗ ਸੰਗਤ ਕਰ ਸੰਗਤ ਦੀ ਸੇਵਾ ਕਰ। ਮਨ ਨਿਰਮਲ ਹੋਊ ਹੰਕਾਰ ਦੂਰ ਹੋਊ ਭਾਣੇ ਚ ਚਲਣ ਦੀ ਸਮਝ ਆਉ।
ਭਾਈ ਧਿੰਙਾ ਜੀ ਸੇਵਾ ਤੇ ਪਹਿਲਾਂ ਵੀ ਕਰਦਾ ਸੀ। ਹੁਣ ਹੋਰ ਪਿਆਰ ਨਾਲ ਕਰਦਾ। ਸਵੇਰੇ ਸ਼ਾਮ ਸੰਗਤ ਚ ਬੈਠਦਾ , ਕੀਰਤਨ ਸੁਣਦਾ , ਗੁਰੂ ਮਿਹਰ ਨਾਲ ਪਰਮ ਪਦਵੀ ਨੂੰ ਪਹੁੰਚਿਆ , ਜਿਵੇਂ ਲੱਕੜ ਆਸਰੇ ਲੋਹਾ ਕਰਦਾ ਏਦਾ ਸਾਰੇ ਪਰਿਵਾਰ ਦਾ ਨੂੰ ਲੈ ਤਰਿਆ।
ਭਾਈ ਗੁਰਦਾਸ ਜੀ ਨੇ ਭਾਈ ਧਿੰਙਾ ਜੀ ਦਾ ਜਿਕਰ ਮੁਖੀ ਸਿੱਖਾਂ ਚ ਕੀਤਾ ਹੈ
ਨਾਈ ਧਿੰਙ ਵਖਾਣੀਐ
ਸਤਿਗੁਰ ਸੇਵਿ ਕੁਟੰਬੁ ਤਰਾਵੈ
ਨੋਟ ਗਿਆਨੀ ਗਿਆਨੀ ਜੀ ਲਿਖਦੇ ਨੇ ਧਿੰਙਾ ਜੀ ਨੁਰੰਗਾਬਾਦ ਦੇ ਰਹਿਣ ਵਾਲੇ ਸੀ
ਮੇਜਰ ਸਿੰਘ
ਗੁਰੂ ਕਿਰਪਾ ਕਰੇ

29-9-1981
ਸੰਤ ਜਰਨੈਲ ਸਿੰਘ ਜੀ ਦੀ ਗ੍ਰਿਫ਼ਤਾਰੀ ਦੇ ਰੋਸ ਚ ਦਲ ਖ਼ਾਲਸਾ ਜਥੇਬੰਦੀ ਦੇ ਪੰਜ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਮੈਂਬਰ ਭਾਈ ਗਜਿੰਦਰ ਸਿੰਘ , ਭਾਈ ਕਰਨ ਸਿੰਘ , ਭਾਈ ਤਜਿੰਦਰਪਾਲ ਸਿੰਘ , ਭਾਈ ਜਸਬੀਰ ਸਿੰਘ , ਭਾਈ ਸਤਨਾਮ ਸਿੰਘ ਨੇ 29 ਤਰੀਕ ਨੂੰ ਦਿੱਲੀ ਤੋਂ ਸ੍ਰੀਨਗਰ ਨੂੰ ਜਾ ਰਿਹਾ ਇੰਡੀਅਨ ਏਅਰ-ਲਾਈਨਜ਼ ਦਾ ਬੋਇੰਗ 737 ਹਵਾਈ ਜਹਾਜ਼ ਅਗਵਾ ਲਿਆ ਤੇ ਪਾਇਲਟ ਨੂੰ ਲਾਹੌਰ ਹਵਾਈ ਅੱਡੇ ਤੇ ਜਹਾਜ਼ ਉਤਾਰਨ ਲਈ ਮਜਬੂਰ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਇਸ ਸਮੇਂ ਜਹਾਜ਼ ਵਿੱਚ 117 ਯਾਤਰੂ ਮੌਜੂਦ ਸੀ। ਕਿਸੇ ਸਵਾਰੀ ਨੂੰ ਕਿਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦਾ ਕੋਈ ਨੁਕਸਾਨ ਨਹੀਂ ਪਹੁੰਚਾਇਆ ਗਿਆ। ਦਲ ਖਾਲਸਾ ਸਿਰਫ ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਬੇਈਮਾਨੀ ਨੂੰ ਦੁਨੀਆਂ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਲਿਅਉਣਾ ਚਹੁੰਦੇ ਸੀ।
ਇਧਰ 30 ਸਤੰਬਰ ਨੂੰ ਦਲ ਖ਼ਾਲਸਾ ਦੇ ਮੁੱਖ ਪੰਚ ਸਰਦਾਰ ਹਰਸਿਮਰਤ ਸਿੰਘ ਨੇ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਚ ਇੱਕ ਪ੍ਰੈੱਸ ਕਾਨਫ਼ਰੰਸ ਕਰ ਕੇ ਜਹਾਜ਼ ਅਗਵਾ ਕਰਨ ਦੀ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ ਆਪਣੇ ਸਿਰ ਲਈ ਤੇ ਜਹਾਜ਼ ਛੱਡਣ ਦੇ ਲਈ ਕੁਝ ਸ਼ਰਤਾਂ ਰੱਖੀਆਂ। ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲੀ ਸ਼ਰਤ ਸੀ ਸੰਤ ਜਰਨੈਲ ਸਿੰਘ ਖਾਲਸਾ ਨੂੰ ਬਿਨਾਂ ਸ਼ਰਤ ਅੱਜ ਹੀ (ਭਾਵ 30 ਸਤੰਬਰ 1981 ਨੂੰ ) ਰਿਹਾਅ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇ। ਦੂਸਰਾ ਚੰਦੋ ਕਲਾਂ ਵਿਖੇ ਗੁਰਬਾਣੀ ਦੀ ਬੇਅਦਬੀ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਦੋਸ਼ੀਆਂ ਨੂੰ ਸਜ਼ਾਵਾਂ ਦਿੱਤੀਆਂ ਜਾਣ , 20 ਸਤੰਬਰ ਨੂੰ ਮਹਿਤਾ ਚ ਸ਼ਹੀਦ ਹੋਏ ਸਿੱਖਾਂ ਦੇ ਪਰਿਵਾਰਾਂ ਨੂੰ ਮਾਲੀ ਮਦਦ ਦਿੱਤੀ ਜਾਵੇ ਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਕਾਤਲਾਂ ਨੂੰ ਗ੍ਰਿਫ਼ਤਾਰ ਕਰਕੇ ਸਜ਼ਾ ਦਿੱਤੀ ਜਾਵੇ। 30 ਸਤੰਬਰ ਨੂੰ ਸਵੇਰੇ ਦੱਸ ਵਜੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਛਾਪਾ ਮਾਰ ਸੈਨਿਕਾਂ ਨੇ ਦਲ ਖ਼ਾਲਸਾ ਦੇ ਹੱਥੋਂ ਜਹਾਜ਼ ਛੁਡਾ ਲਿਆ। ਸਿੰਘਾਂ ਨੂੰ ਗ੍ਰਿਫ਼ਤਾਰ ਕਰ ਲਿਆ ਅਤੇ ਜਹਾਜ਼ ਨੂੰ ਯਾਤਰੀਆਂ ਸਮੇਤ ਭਾਰਤ ਵਾਪਸ ਭੇਜ ਦਿੱਤਾ ਸੀ।
ਨੋਟ ਯਾਦ ਰਹੇ ਇੰਦਰਾ ਨੂੰ ਰਿਹਾ ਕਰਉਣ ਲਈ ਪਾਂਡੇ ਭਰਾਵਾਂ ਨੇ ਵੀ ਜਹਾਜ ਅਗਵਾ ਕੀਤਾ ਕੀਤਾ ਸੀ , ਓਨਾ ਨੂੰ ਸਨਮਾਨ ਵਜੋ ਪਾਰਟੀ ਨੇ ਟਿਕਟ ਦਿੱਤੀ ਸੀ।
ਮੇਜਰ ਸਿੰਘ
ਗੁਰੂ ਕਿਰਪਾ ਕਰੇ

ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਦਾ ਉਹ ਗੁਰਦੁਆਰਾ, ਜਿੱਥੇ ਨਾ ਤਾਂ ਗੋਲਕ ਹੈ ਅਤੇ ਨਾ ਹੀ ਲੰਗਰ ਪੱਕਦਾ ਹੈ, ਫਿਰ ਵੀ ਕੋਈ ਭੁੱਖਾ ਨਹੀਂ ਮੁੜਦਾ….
ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਵਿੱਚ ਮਨੁੱਖਤਾ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਕੋਈ ਧਰਮ ਨਹੀਂ ਹੈ. ਸਦੀਆਂ ਤੋਂ ਸਿੱਖ ਭਾਈਚਾਰਾ ਨਿਰਸਵਾਰਥ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਮਦਦ ਕਰਦਾ ਆ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਜੇ ਤੁਸੀਂ ਭੁੱਖ ਨਾਲ ਤੜਪ ਰਹੇ ਹੋ , ਤਾਂ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ ਕਿ ਤੁਹਾਨੂੰ ਕਿਤੇ ਭੋਜਨ ਮਿਲੇ ਜਾਂ ਨਾ ਮਿਲੇ , ਪਰ ਤੁਸੀਂ ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਦੇ ਲੰਗਰ ਨਾਲ ਭੁੱਖੇ ਨਹੀਂ ਜਾ ਸਕੋਗੇ. ਇੰਨਾ ਹੀ ਨਹੀਂ, ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਅਜਿਹਾ ਵੀ ਹੈ ਜਿੱਥੇ ਲੰਗਰ ਨਹੀਂ ਬਣਾਇਆ ਜਾਂਦਾ, ਪਰ ਫਿਰ ਵੀ ਉਥੋਂ ਕੋਈ ਵੀ ਵਿਅਕਤੀ ਭੁੱਖਾ ਨਹੀਂ ਜਾਂਦਾ।

ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਵਿੱਚ ਨਾ ਤਾਂ ਗੋਲਕ ਹੈ ਅਤੇ ਨਾ ਹੀ ਬਣਦਾ ਹੈ ਲੰਗਰ

ਭਾਰਤ ਦਾ ਇਹ ਅਨੋਖਾ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਵਿੱਚ ਹੈ। ਨਾਨਕਸਰ ਗੁਰੂਘਰ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਖਾਸ ਗੱਲ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਇੱਥੇ ਕੋਈ ਗੋਲਕ ਨਹੀਂ ਰੱਖੀ ਗਈ। ਨਾ ਹੀ ਲੰਗਰ ਬਣਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਫਿਰ ਵੀ ਮਜ਼ਾਲ ਆ ਕਿ ਇਥੋਂ ਕੋਈ ਭੁੱਖੇ ਪੇਟ ਵਾਪਿਸ ਚਲਾ ਜਾਵੇ. ਦੱਸਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਸੈਕਟਰ 28 ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਇਸ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸਾਹਿਬ ਦੀ ਕਮੇਟੀ ਦਾ ਗਠਨ ਵੀ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਲੰਗਰ ਦਾ ਸਿਲਸਿਲਾ ਜਾਰੀ ਹੈ।
ਦਰਅਸਲ, ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਵਿੱਚ ਆਉਣ ਵਾਲੀ ਸੰਗਤ ਆਪਣੇ ਘਰ ਤੋਂ ਲੰਗਰ ਪਕਾ ਕੇ ਲੈ ਕੇ ਆਉਂਦੀ ਹੈ . ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਦੇਸੀ ਘਿਓ ਦੇ ਪਰੌਠੇ, ਦਾਲ, ਸਬਜ਼ੀਆਂ, ਫਲ ਅਤੇ ਮਠਿਆਈਆਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ. ਲੰਗਰ ਵਿੱਚ ਬਚਿਆ ਹੋਇਆ ਭੋਜਨ ਸੈਕਟਰ 16 ਅਤੇ 32 ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਹਸਪਤਾਲ ਦੇ ਪੀਜੀਆਈ ਨੂੰ ਭੇਜਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ. ਇਸ ਨਾਲ ਉੱਥੋਂ ਦੇ ਲੋਕ ਵੀ ਲੰਗਰ ਦਾ ਪ੍ਰਸ਼ਾਦ ਗ੍ਰਹਿਣ ਕਰ ਲੈਂਦੇ ਹਨ। ਜਾਣਕਾਰੀ ਅਨੁਸਾਰ, ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਵਿੱਚ ਸੇਵਾ ਦੇ ਲਈ ਸੰਗਤ ਦਾ ਨੰਬਰ ਲੱਗਦਾ ਹੈ । ਲੋਕ 2-3 ਮਹੀਨਿਆਂ ਦੀ ਉਡੀਕ ਕਰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਕਦੋਂ ਉਹਨਾਂ ਦਾ ਨੰਬਰ ਆਵੇ ਅਤੇ ਉਹ ਲੰਗਰ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਸ਼ਾਦ ਵੰਡ ਸਕਣ।
ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਵਿੱਚ ਤਿੰਨੋ ਸਮੇਂ ਲੰਗਰ ਲਗਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ. ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ, ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਵਿੱਚ ਹਰ ਸਮੇਂ ਅਖੰਡ ਪਾਠ ਵੀ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ. ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਹਰ ਮਹੀਨੇ ਅਮਾਵਸਿਆ ਦੇ ਦਿਨ ਦੀਵਾਨ ਵੀ ਸਜਦਾ ਹੈ।
ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਮੁਸੀਬਤ ਵਿੱਚ ਫਸੇ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਸਹਾਇਤਾ ਲਈ ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਅੱਗੇ ਆਉਂਦੇ ਹਨ. ਇਸ ਸੇਵਾ ਦੇ ਕਾਰਨ, ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਨੂੰ ਮਨੁੱਖਤਾ ਦਾ ਇੱਕ ਹੋਰ ਸਮਾਨਾਰਥੀ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

ਮੇਰੇ ਸੱਚੇ ਪਾਤਸ਼ਾਹ ,
ਤੇਰੇ ਹੱਥ ਹੈ ਮੇਰੀ ਡੋਰ ਕਦੇ ਇਸਨੂੰ ਛੱਡੀ ਨਾ

ਅਪਣੇ ਬਾਲਕ ਆਪਿ ਰਖਿਅਨੁ ਪਾਰਬ੍ਰਹਮ ਗੁਰਦੇਵ॥
ਸੁਖ ਸਾਂਤਿ ਸਹਜ ਆਨਦ ਭਏ ਪੂਰਨ ਭਈ ਸੇਵ ॥੧॥